Cinema, asperines en aasgieren

Vanavond op de Nederlandse televisie "Cinema, Asperinas e Urubus", het speelfilmdebuut van de Braziliaanse regisseur Marcelo Gomes uit 2005. Zelf afkomstig uit Recife/Pernambuco heeft Gomes zijn road movie gesitueerd in het arme noordoosten van het Brazilië, waar ten tijde van de Tweede Wereldoorlog de jonge Duitser Johann door de regio trekt om het wondermiddel asperine aan de man te brengen. Totdat Brazilië het Duitse Rijk in 1942 de oorlog verklaard en zich aansluit bij de geallieerden. Johann is van de een op de andere dag een onwelkome verschijning geworden.

Brazilië en Hitler-Duitsland. In de jaren '30 en '40 hebben de Brazilianen lang kunnen profiteren van een relatieve neutraliteit ten opzichte van de geopolitiek verwikkelingen in Europa. De Duitsers zagen in het Brazilië van de in 1930 aan de macht gekomen dictator Getúlio Vargas een van haar belangrijkste handelspartners, die door een specifiek voor die relatie geïntroduceerde eigen munteenheid ontwikkeld hadden, waardoor de Brazilianen gedwongen werden Duitse exportproducten af te nemen. De tot dan toe economische belangrijkste handelspartner, Groot-Brittannië, kreeg meer en meer het nakijken. Die groeiende nazi-invloed begon de geallieerden dan ook grote zorgen te baren, vooral omdat de Duitse en de Italiaanse geheime diensten zowel openlijk als illegaal haar activiteiten in het Zuidamerikaanse land begonnen te ontplooien. De training en bewapening van de Braziliaanse strijdkrachten door de Amerikanen was tijdens de Eerste Wereldoorlog een beproefd middel gebleken om de Brazilianen binnen het geallieerde kamp te houden, maar deze formule bleek in de jaren '30 en '40 minder vanzelfsprekend. Veel Braziliaanse officieren bleken grote bewondering voor de Pruisische militaire aanpak te hebben, terwijl de meerderheid in het Congres van de Verenigde Staten juist in die jaren een isolationistische koers voorstond.
In 1939, nadat Duitsland Polen was binnengevallen en de Tweede Wereldoorlog uitbrak verklaarden Vargas en de zijnen zich dan ook neutraal en continueerden de handelsbetrekkingen met de Duitsers. Maar deze kwamen door de Duitse U-bootaanvallen danig in de knel waardoor de Brazilianen in 1942 eieren voor hun geld kozen. Ze hadden de geallieerden twee dingen te bieden: strategische grondstoffen (rubber, quartz en mineralen) terwijl de uitgestrekte kustlijn een uiterst geschikte militair-strategische locatie voor Amerikaanse militaire vliegvelden bleek te zijn, van waaruit de strijd tegen de Duitse onderzeeërs kon worden voortgezet. Brazilië werd uiteindelijk Washington's meest trouwe Latijnamerikaanse partner in crime.

http://www.imdb.com/title/tt0373760/