zondag 31 maart 2013

Line-up Lollapalooza 2013 - São Paulo


Brand in Saara

Vorig jaar juli slenterde ik door een van mijn favoriete wijken in downtown Rio de Janeiro op zoek naar leuke hebbedingetjes voor mijn dochters in Nederland. Saara is zo'n historische volksbuurt waar je meteen verliefd op wordt. In totaal zo'n tiental straatjes waar zo'n 1.200 winkeliers hun (vooral plastic) gebruiksartikelen, kleding en/of electronica aan de man proberen te brengen. Een heuse kashba, Brazil-style. Het straatleven is een bont schouwspel waar de gewone carioca zijn of haar praktische inkopen doet.
"Saara" is het Portugese woord voor Sahara en de herkomst van veel van de winkeliers is dan ook onmiskenbaar oriëntaals, wat in Latijns-Amerika vooral mensen met Syrisch-Libanese wortels betekend. De winkeliers staan er op voor dat in dit gedeelte van de wereld moslims en joden al decennialang vreedzaam zij aan zij leven en geld verdienen. De buurt kwam als handelscentrum in het begin van de twintigste eeuw tot stand nadat veel handelaren van islamitische, joodse en christelijk-maronitische afkomst zich er vestigden. De Rua da Alfandêga kreeg in de volksmond dan ook snel de bijnaam Rua dos Turcos. Saara is ook de afkorting van Sociedade dos Amigos das Adjacências da Rua da Alfandêga.  Deze vereniging stamt uit de jaren '60 toen het stadsbestuur van Rio de Janeiro het plan had opgevat om de wijk te ruimen om zo plaats te maken voor moderne hoogbouw.

demarcelaparaana.com

Terwijl ik door een van de straatjes liep schoot die angstige gedachte door me heen. Stel dat hier, in die wirwar van winkeltjes brand uitbreekt, wat dan? Een drama lijkt niet te overzien met zoveel mensen in de straten en zoveel brandbare producten in de schappen.
Afgelopen vrijdag was het zover. Er was brand uitgebroken in kantoorboekhandel Caçula in de Rua Buenos Aires en wegens de vele brandbare waar in de winkel had de brandweer veel moeite om de brand te kunnen blussen. In totaal werden er negen winkels en een parkeerterrein in de as gelegd. Tot grote spijt van de winkeliersvereniging moesten zo'n 100 winkels op zaterdag noodgedwongen hun deuren voor het publiek gesloten houden. Een commerciële ramp voor de getroffenen, want de zaterdag voor Pasen wordt gezien als een van de topdagen van het jaar.
Er vielen naar het zich laat aanzien geen persoonlijke slachtoffers omdat de brand 's avonds na sluitingstijd was ontstaan. (De autoriteiten sluiten een criminele aanslag niet uit omdat vlak voor de brand twee mannen volgens getuigen zich opvallend voor de winkel heen en weer bewogen hadden.)

Marcos Tristão/Agência O Globo

Dankzij de professionele inzet van de vier bataljons van de brandweer werd de brand ingedamd en daardoor 'slechts' fataal voor een tiental gebouwen en dat mag een wonder heten in de kashba van Rio.



zaterdag 30 maart 2013

Serro, een cidade mineira

Serro, met ruim 20.000 inwoners zomaar een Braziliaanse gemeente in het binnenland van de deelstaat Minas Gerais. Het ligt zo'n 230 kilometer van de hoofdstad Belo Horizonte. In de koloniale tijd was Serro een vooraanstaande stad, groot geworden door de goudwinning. Het geldt heden ten dage als een van de vele toeristische trekpleisters van de deelstaat.



Belo Monte, Tapajós e.v.a.

De strijd tegen de Belo Monte-stuwdam in de Xingu-rivier is nog niet beslist maar men moet van wel zeer optimistische huize komen om de bouw van de waterkrachtcentrale, in haar omvang de derde van de wereld, als een omkeerbaar proces te beschouwen. Het gevecht lijkt nog grotendeels voor de rechter plaats te vinden, terwijl de daadwerkelijke bouw met horten en stoten haar voortgang vindt. Men kan eenvoudig niet meer terug. De politiek van voldongen feiten, zoals zo vaak door Braziliaanse machthebbers gehanteerd, lijkt ook dit keer weer aan het langste einde te zullen trekken. De strijd tegen de dam is dan ook nog louter symbolisch te noemen en dan met name tegen de ambitieuze plannen die de beleidsmakers in de hoofdstad Brasília voor het toekomstige Amazone-gebied in petto hebben.
Ik had vorig jaar in Brasília een gesprek met de politieke lobbyist van het onderzoeksinstituut Inesc waarbij de geruchten, die ik met name binnen de kring van inheemse ngo's had opgepikt, bewaarheid leken te worden. Hij toonde mij een rapport waarin het zwart op wit stond: de Braziliaanse federale regering heeft de ambitie om in het kader van PAC-II (een federaal stimuleringsprogramma van de huidige PT-regering van presidente Dilma Rousseff) vanaf 2012 zo'n ruim 27 waterkrachtcentrales in het toch al zo kwetsbare Amazônia te gaan bouwen. Zie: http://www.inesc.org.br/noticias/noticias-do-inesc/2012/julho/impactos-socioambientais-na-corrida-por-megawatts-na-regiao


Daarnaast zouden er nog andere tekentafelplannen zijn om dat aantal tot 2050 nog verder uit te gaan breiden. Variërend in grootte zouden ze het hele gebied gaan bestrijken. Volgens mijn gesprekspartner van Inesc een geheel overbodige en onnodige exercitie. Brazilië zou met deze plannen juist met een enorm overschot aan energie komen te zitten. Het enige doel lijkt dan ook dat de federale regering met de export van de economisch (en daardoor ecologisch) overbodige opgewekte stroom de staatskas wil gaan spekken.
Diezelfde federale overheid is er zich terdege van bewust dat dit ten koste zal gaan van het leefgebied van de vele bevolkingsgroepen die zich in de loop der eeuwen in het stroomgebied van de grote rivieren gevestigd hebben. Want dat heeft de aanleg van de Belo Monte en andere waterkrachtprojecten zoals in de Rio Madeira weer eens pijnlijk duidelijk gemaakt. Deze megalomane ambitie wekt verzet op, nationaal en internationaal, van mensenrechten- en milieubewegingen, van de inheemse bewoners tot aan progressieve studenten in de grote Braziliaanse steden. Vooral als men zich niet aan de spelregels wenst te houden of deze zo weet te manipuleren dat er voortdurend voldongen feiten kunnen worden gecreëerd.
Natuurlijk heeft de Braziliaanse staat het soevereine recht om gebruikmakend van haar enorme natuurlijke rijkdommen in de toenemende interne vraag naar energie te voorzien op een manier zoals zij dat wil, maar er gelden nu eenmaal internationale regels, waar Brazilië zich aan heeft gecommiteerd en waaraan zij zich dan ook dient te houden. Naast de vele VN-mensenrechtenverdragen die bij dergelijke projecten ook door de Braziliaanse stakeholders in aanmerking dienen te worden genomen geldt vooral conventie 169 van de ILO (International Labour Organization) in dit soort zaken als een uiterst belangrijk verdrag, omdat dit de enige internationale conventie is waarin de rechten van inheemse volkeren expliciet zijn vastgelegd. Brazilië heeft dit verdrag in de eerste jaren van deze eeuw ondertekend en geratificeerd.
In het zaak van Belo Monte is er veel misgegaan in de naleving van deze conventie. Belanghebbenden zijn niet of onvoldoende geconsulteerd waardoor sommige vergunningen voortdurend door het federale OM en (inheemse) pressiegroepen voor de rechter worden aangevochten. Hierdoor komt de bouw vaak een paar maanden stil te liggen, waarna ze na een uitspraak van weer een hogere rechter toch doorgang vinden. In deze juridische draaimolen staat de tijd niet stil en vordert de bouw met trage schreden. Het voldongen feit is geschapen.
Het volgende probleemproject dient zich alweer aan. Begin deze week stuurde de federale overheid speciale politietroepen van de Força Nacional naar het stroomgebied van de rivier Tapajós, die net als de Xingu eveneens grotendeels in de deelstaat Pará is gelegen. Deze manschappen zijn er om de onderzoeksteams bestaande uit biologen, bosbouwingenieurs en -technici te beschermen bij het in kaart brengen van de mogelijkheden voor de bouw van een nieuwe dam. Er wordt gevreesd voor gewelddadige acties van met name leden van het door de bouw van de dam bedreigde inheemse Munduruku-volk tegen het onderzoek, dat in handen is van het machtige staatselectriciteitsbedrijf Eletrobrás. Tot op heden zijn zij nog niet conform ILO-169 geconsulteerd, zo melden zowel het federale OM als de inheemse belangenvertegenwoordiger van de rooms-katholieke kerk, de CIMI (Conselho Indigenista Missionário).

Telma Monteiro

Het spel begint weer van voren af aan. Het OM eist het vertrek van de politiemanschappen omdat deze hele operatie illegaal zou zijn en omdat een eerdere soortgelijke inzet van de federale politie in de regio ter bescherming van de inheemse bevolking tegen illegale goudzoekers in 2012 had geleid tot de noodlottige dood van Adenilson Kirixi Munduruku. Een incident die de verhoudingen tussen de politie en de Munduruku er niet echt beter op maakte. De overheid zegt nog steeds het beste voor te hebben met lokale bevolking en wil de bestaande politietroepen daarom juist handhaven. De draaimolen komt op gang en onderwijl staat de tijd niet stil. De onderzoekers van Eletrobrás doen gestaag hun werk.


Opening DEOPS-archieven São Paulo


vrijdag 29 maart 2013

Lollapalooza 2013

Dit is zo'n weekend dat ik weer in Brazilië wil zijn. In São Paulo dit keer, waar voor de tweede maal het Lollapalooza-rockfestival plaats. Deze paulista tegenhanger van het inmiddels tot een exportproduct uitgegroeid Rock in Rio trekt grote namen uit de hedendaagse internationale en Braziliaanse rockscene. Dit jaar staan o.a. Pearl Jam, Franz Ferdinand, The Killers, Black Keys, Kaiser Chiefs en Queens of the Stone Age op de planken. Maar het festival is ook een nationaal feestje voor de Braziliaanse rockscene met dit jaar als hoogtepunt een optreden van Planet Hemp. Nou vind ik het niveau van het merendeel van de Braziliaanse rockbands niet bijster hoog (uitzonderingen Planet Hemp, Forgotten Boys, The Johnny Nit Circus en vooruit de Vespas Mandarinas) en maar zo nu en dan word ik verrast door de vrolijke onbevangenheid waarmee er gespeeld wordt, zoals door het bandje Vivendo do Ócio uit de deelstaat Bahia. Ook zij spelen op Lollapalooza en namen twee jaar geleden de onderstaande videoclip in Amsterdam op.


Continua

Mensenrechten: de eerste grote clash binnen de mensenrechtencommissie van het Huis van Afgevaardigden staat voor de deur. De nieuwe en zeer omstreden voorzitter van de commissie (Marco Feliciano van de PSC/SP) heeft zijn  evangelische bondgenoot Pastor Eurico (PSB/PE) benoemd tot begeleider (relator) van het door de linkse PSOL ingediend wetsvoorstel ter legalisering van de prostitutie. Indiener van het voorstel, dat in grote lijnen overeenkomt met de huidige situatie in ons land, is Jean Wyllys. Hij is een vooraanstaand LGBT-activist uit Rio de Janeiro en heeft zich de afgelopen weken opgeworpen als een van de meest vooraanstaande woordvoerders van het parlementaire verzet tegen de benoeming van Feliciano. De aanstelling van Pastor Eurico wordt alom gezien als een openlijke provocatie van de nieuwe voorzitter, die enkele dagen geleden aangaf nooit uit zichzelf te zullen terugtreden.

PSDB: Geraldo Alckmin lijkt zijn bezwaar tegen een partijvoorzitterschap van Aécio Neves,de mogelijke PSDB-presidentskandidaat in 2014, te hebben opgegeven. Hij heeft vandaag gezegd dat Aécio op dit moment de beste man voor deze rol binnen de partij is, een wending van 180 graden met zijn eerdere stellingname voor het grote partijcongres komende mei in São Paulo. De andere PSDB-mastodont uit São Paulo José Serra lijkt van geen wijken te weten en stelt zichzelf kandidaat voor het partijvoorzitterschap en dreigt bij afwijzing de partij zelfs te gaan inruilen voor een lidmaatschap van de centrum-rechtse PPS.

Mensenrechten: een werkgroep van de Verenigde Naties kwam vandaag met een vernietigend eindrapport omtrent het strafregime in Brazilië. De VN-Werkgroep tegen Arbitraire Detentie wees op het gegeven dat Brazilië een buitenproportionele gevangenispopulatie kent, weinig gebruik maakt van alternatieve manier van straffen en dat een groot deel van de gedetineerden zonder enige vorm van veroordeling door een rechter in een gevangenis zit. Deze laatste groep zou maar liefst 40% van de gedetineerden betreffen, in totaal zo'n 217.000 personen. Dit zijn personen die in voorarrest zitten, maar die volgens geldend internationaal recht in afwachting van hun rechtszaak niet in een gesloten gevangenis mogen verblijven.

Arbeidsrechten: iedere Braziliaan of in Brazilië woonachtige buitenlander die het zich kan permitteren laat zijn huis schoonhouden door een huishoudster, een 'doméstica'. Op dit moment zijn er naar schatting zo'n zeven miljoen vrouwen in deze sector werkzaam. Tot voor kort een vrij beroep want de huidige linkse PT-regering is met een grondwetswijziging gekomen om ook deze beroepsgroep de wettelijke bescherming via een normaal arbeidscontract te bieden. Dat gaat betekenen dat overuren voortaan uitbetaald zullen worden, dat de maximale werkweek 44 uur zal zijn, dat er een zekere mate van ontslagbescherming bestaat en dat er sociale lasten door de werkgever worden afgedragen. De werkgevers morren, want de kosten zullen hierdoor navenant toenemen. Zij lijken binnen het regering-Dilma gesteund te worden door kabinetsleden die stellen dat er water bij de wijn moet worden gedaan.

Mensenrechten: presidente Dilma Rousseff heeft haar ongenoegen geuit over de methodiek en vooral de publieke impact die de Nationale Waarheidscommissie bewerkstelligd. Ruim een jaar geleden werd de commissie, die bestaat uit vooraanstaande Braziliaanse wetenschappers en intellectuelen, door haar geïnstalleerd om de mensenrechtenschendingen gedurende met name de laatste militaire dictaturen (1964-1985) in kaart te brengen, maar het zint haar niet dat er meer in de publieke opinie gescoord wordt. Dilma zou graag zien dat ook de nabestaanden van de slachtoffers persoonlijk in het openbaar hun beklag doen teneinde een in haar ogen noodzakelijke nationale catharsis mogelijk te maken. De slachtoffers moeten in haar ogen de pijn er in het openbaar uit kunnen huilen en zo de kwade geesten uit het verleden verdrijven. De commissie ziet een dergelijke mogelijke emotionele ontlading van de nabestaanden helemaal niet zitten en wil zich in alle rust op de feiten concentreren.




woensdag 27 maart 2013

Regen in de Serrano

De afgelopen maanden was het weer regentijd in Brazilië en de zomerse buien hebben ook dit jaar weer de nodige slachtoffers en schade gemaakt. Via de sociale media kwamen er allerlei beelden binnen van de situatie in die plaatsen waar ik veel vrienden/volgers heb wonen. In Santos en São Paulo waren de straten ondergelopen en in Rio de Janeiro was het met name op 5 maart jongstleden vol raak. Onderstaande video toont hoe die avond de Rua do Catete in het gelijknamige stadsdeel werd getroffen.


Tja en dan denk ik al snel automatisch aan dat andere gebied in de deelstaat Rio de Janeiro waar in januari 2011 de zware regenval tot dood en verwoesting heeft geleid. In Brazilië werd het onheil uitgeroepen tot een nationale ramp, waarvan de beelden van de aardverschuivingen via verschillende nieuwsrubrieken dat jaar ook de Nederlandse kijker wist te bereiken. In totaal vielen er in de Serrano-regio 916 doden, raakten 35.000 mensen dakloos en zijn er nog eens zo'n 345 personen van de aardbodem verdwenen. Die ramp in de Serrano is tot op de dag van vandaag de grootste in de Braziliaanse geschiedenis gebleken.


De Serrano-regio is het bergachtige gebied ten noorden van de stad Rio de Janeiro, in de richting van buurstaat Minas Gerais. De bergen in deze regio zijn adembenemende kolossen. De verschillende stadjes in de regio ademen geschiedenis en dan met name Teresópolis en de "Cidade Imperial" Petrópolis, waar de Braziliaanse keizerlijke familie gedurende de negentiende eeuw in hun zomerpaleis haar toevlucht zocht teneinde de verstikkende hitte en de stortbuien in de hoofdstad tijdelijk te kunnen ontvluchten. Maar ja, die paleizen en buitenverblijven staan bovenop een berg en de meeste schade van de bovengenoemde regenbuien ondervinden de bewoners die zich in de loop van de decennia op de hellingen en aan de voet van de bergen hebben gevestigd. Een stroomgebied dat loopt tot aan de Baixada Fluminense in de noordelijke buursteden van Rio, die dit jaar dan ook weer een volle laag heeft gekregen.


Net als in 2011 was presidente Dilma Rousseff er snel bij om persoonlijk de schade te kunnen opnemen en de bewoners van de streek een hart onder de riem te steken. In 2011 werd door de federale overheid  R$780 miljoen uitgetrokken voor de benodigde herstelwerkzaamheden, een bedrag dat deel uitmaakte van een totaalpakket aan herstelbetalingen door de verschillende overheden van R$3,4 miljard te besteden tot 2013. Daaronder viel de bouw van 6.000 woningen met geld uit Brasília en de aanleg van vijf afwaterparken door de deelstaat Rio de Janeiro). Ook werden er grootste plannen ontwikkeld of bestaande aan de tijd aangepast om dit soort menselijke tragedies in de toekomst te kunnen voorkomen.
Zo trok ook de gemeente Petrópolis de buidel en kwam met een bedrag van R$250.000 op tafel om het preventieplan van 2007 aan te passen. Maar vandaag werd bekend dat de gemeente pas vorige week is begonnen met de aanbesteding van het plan en dat het geld al twee jaar op een bankrekening ligt te wachten op besteding. Dat de gemeente in actie komt heeft natuurlijk alles te maken met het voorkomen van gezichtsverlies naar aanleiding van de tragedies in de regio van dit jaar. Kortom, na de ramp van 2011 is er door de gemeente Petrópolis helemaal niets ondernomen om herhaling van een ramp te voorkomen. Bestuurlijke wanprestatie? In Brazilië kijkt men helemaal niet op van dit soort zaken. De overheid wordt als onbetrouwbaar gezien en dit soort politieke misstanden bevestigt de gemiddelde Braziliaan in dat oordeel.



dinsdag 26 maart 2013

Bacalhau à Baiana


Bacalhau à Baiana
Ingrediënten:

1 moot kabeljauw
1 ui
1 tomaat
1 rode peper
4 eetlepels olijfolie
3 eetlepels palmolie
500 ml kokosmelk

Fruit de moot kabeljauw in de olijfolie, de palmolie met de tomaat, ui en peper. Voeg de kokosmelk toe en breng het aan de kook. Klaar!

Serveren met witte rijst, farofa of acaçá.




vrijdag 22 maart 2013

Seja bem-vindo Primavera


Ach ja, de lente is begonnen. Geen mooie manier om in de sfeer te komen dan met João Gilberto.

donderdag 21 maart 2013

Verkeerde man op de juiste plek

Er wordt in politiek Brazilië deze dagen een bittere twist uitgevochten met als inzet de rechten van de mens. Met de benoeming van de pastor Marco Feliciano (Partido Social Cristão, São Paulo) tot voorzitter van de commissie voor de rechten van de mens en minderheden van het federale Huis van Afgevaardigden werd de knuppel in het hoenderhok gegooid. Deze voorganger van de Assembleia de Deus Catedral do Avivamento staat bekend om zijn homofobe, seksistische en racistische publieke uitspraken en de verontwaardiging was dan ook groot toen hij het ambt aanvaardde. Overal in het land werden openbare protestbijeenkomsten georganiseerd en zo'n beetje iedereen die ertoe doet in de mensenrechtenwereld liet zijn of haar stem horen. Zelfs in Amsterdam werd er door een groep Braziliaanse expats aandacht voor de zaak gevraagd. Met protestborden en de Braziliaanse vlag spraken zij op de Dam hun verontwaardiging uit over deze politieke miskleun. 
Maar de heibel rond Feliciano staat niet op zichzelf. De verhoudingen tussen de met name linkse partijen en de parlementariërs van de machtige evangelische factie in het Congres stond al langer onder druk. Twee jaar geleden was er al een enorme rel rond de federale PP-afgevaardigde Jair Bolsonaro uit Rio de Janeiro, die zich eveneens veelvuldig homofoob, racistisch en seksistisch durft uit te laten en de wereld ervan probeert te overtuigen dat de gevallen van martelingen tijdens de militaire dictatuur (1964-1985) geoorloofd waren. 
De christelijke Brazilianen hebben het ook niet eenvoudig in de moderne tijd. Her en der in Zuid-Amerika staat het homohuwelijk hoog op de politieke agenda en de jaarlijks massaal bezochte gay-prides zijn hen eveneens doornen in het oog. Ook de legalisering van abortus provocatus is in Brazilië een heet hangijzer, waarvan bekend is dat presidente Dilma Rousseff daar een voorstander van is. Daarin vinden de anders zo grote rivalen als de rooms-katholieke en de evangelische stromingen elkaar. Maar anders dan katholieke voormannen vallen veel pastors en volgelingen van de Pinkstergemeenten op door extreem-rechtse uitspraken op racistisch en soms militaristisch gebied. Alhoewel Marco Feliciano er direct afstand van nam werd er binnen zijn sympathisantenkring een video gemaakt die de olie op het smeulende vuur gooide.


In de video wordt er door middel van homofoob en militant taalgebruik met een dreigende ondertoon stelling genomen tegen de mensenrechtenbeweging in het algemeen en de LGTB-activisten in het bijzonder. Alles wordt erbij gehaald om met name de homobeweging zwart te maken, van pedofilie tot aan het gebruik van softdrugs en de legalisering van prostitutie aan toe. Als reactie hierop werd er onder aanvoering van onder andere de mensenrechtenactivist, oud-minister voor de rechten van de mens en federaal afgevaardigde voor de PT Nilmário Miranda uit Minas Gerais werd er zelfs een aparte mensenrechtenfactie in het Congres in het leven geroepen. Dit alles leidde tot een haatcampagne van extreem-rechts tegen de woordvoerders van deze factie, zoals Jean Wyllis (federaal afgevaardigde voor de PSOL namens Rio de Janeiro) die terstond verscheidene doodsbedreigingen aan zijn adres kreeg te verduren.
Onderwijl zit iedereen met deze kwestie in de maag. Vandaag sprak ook de regering zich officieel over de zaak uit bij monde van de staatssecretaris voor beleid te bevordering van raciale gelijkheid. Luiza Bairros (partijloos) drong er bij Feliciano's eigen partij de PSC op aan om de benoeming in heroverweging te nemen. De PSC, een van de coalitiegenoten van presidente Dilma, wil zelf ook zo snel mogelijk van de zaak af zijn en poogt Feliciano ertoe te overtuigen zelf afstand van het voorzitterschap te zullen nemen. Maar naar het nu laat aanzien weet hij op dit moment van geen wijken, de zaak is daarvoor te gepolariseerd geraakt en daarnaast ziet hij zich gesteund door parlementariërs als Bolsonaro en een doorgewinterde politicus als Anthony Garotinho, die hem persoonlijk openlijk raad geeft om hoe te handelen in crisistijden voor een politicus als dit. Deze zaak gaat nog wel even duren.


Ambities van Geraldo Alckmin

Niemand twijfelt er eigenlijk nog aan dat Aécio Neves namens de PSDB volgend jaar de strijd om het presidentschap op zich zal nemen. Persoonlijk voorgedragen door de eminente oud-president en partij-icoon Fernando Henrique Cardoso zal de nieuwe ster aan het tucanos-firmament alle steun binnen zijn eigen partij nodig hebben en dan met name die van de machtige afdeling-São Paulo. Maar juist daar wringt de schoen. Zowel José Serra als Geraldo Alckmin, de twee mannen die het de afgelopen tien jaar vergeefs tegen een PT-kandidaat hebben opgenomen, zien een kandidatuur van Aécio niet zitten en trekken hun eigen plan. Met name Alckmin, de huidige gouverneur van de deelstaat São Paulo, speelt daarbij hoog spel.


Het is alom bekend dat Alckmin, na zijn vergeefse poging daartoe in 2006, politiek boven alles een Braziliaanse presidentschap ambieert. Ook hij weet dat hij Aécio ditmaal voor moet laten gaan, maar zal de komende maanden geen fotogelegenheid laten passeren om samen met de tucano-kandidaat in beeld te kunnen komen. En gelegenheid temeer, want Alckmin zelf treedt in 2014 in de politieke arena om zijn tweede termijn als deelstaatgouverneur veilig te stellen.
Wat Alckmin ook weet is dat een overwinning voor de oppositie bij de presidentsverkiezingen volgend jaar zo goed als onmogelijk lijkt. Dilma en haar Partido dos Trabalhadores zit stevig in het zadel en de populariteitscijfers onder het electoraat zijn onverminderd hoog te noemen. Ondanks alle politiek ophef rond het Mensalão-corruptieschandaal, waar de oppositie electoraal veel winst uit hoopte te halen, blijft ruim 60% van de Brazilianen in haar geloven en zegt zo'n 9% absoluut niets in haar te zien. 
Alle PSDB-ogen, ook die van Aécio Neves, zijn dan ook gericht op de presidentsverkiezingen van 2018. Dilma mag dan niet meer en de kans dat Lula zelf de handschoen zal opnemen is gezien zijn leeftijd (in 2018 zal hij 73 jaar oud zijn) niet groot te noemen. Nieuwe aansprekende namen hebben zich in het PT-kamp nog niet aangemeld, al wordt er nu al een beetje gekeken naar de huidige burgemeester van São Paulo, Fernando Haddad of een jonge politicus als de federale afgevaardigde voor Rio de Janeiro, Lindbergh Farias.
Aécio ziet deze verkiezingen dan ook als een mooie manier om bij het electoraat in beeld te kunnen komen als de geschikte kandidaat voor 2018 en zich tot die tijd te kunnen ontpoppen tot de oppositieleider bij uitstek. Want hoe populair hij door zijn politieke verleden in zijn eigen deelstaat Minas Gerais en bepaalde intellectuele kringen dan ook is, elders in Brazilië is hij bij de gewone bevolking nog tamelijk onbekend.
Maar ook Alckmin ruikt in 2018 zijn kans en zal zijn tweede termijn als gouverneur van de belangrijkste Braziliaanse deelstaat São Paulo daartoe als springplank gaan benutten. Het is nu nog niet bekend wie volgend jaar voor de PT de strijd om dat ambt aangaat (er gaan geruchten dat Lula zelf in de strijd gaat treden), maar nu al is hij bezig om zijn electorale basis bestaande uit kleine (centrum-) rechtse partijen als de DEM. PTB, PPS en PDT uit te gaan breiden met de strategisch belangrijke PSB. Deze partij is goed voor maar liefst 1 minuut en 10 seconden zendtijd op radio en televisie en Alckmin is daartoe zelfs bereid volgend jaar zijn directe steun aan Eduardo Campos, de mogelijke presidentskandidaat voor de peesbistas uit te spreken, ten koste van ... Aécio.
Geraldo Alckmin. Ambitie kan hem niet ontzegd worden!



maandag 18 maart 2013

Ondertussen bij de tucanos



Binnen de PSDB (Partido da Social Democracia Brasileira) wordt het spel hard gespeeld. Op 19 mei aanstaande staat de nationale conventie van de partij op het programma, waarbij de nieuwe partijvoorzitter zal worden gekozen. Alle ogen zijn daarbij gericht op de kleinzoon van de oud-president Tancredo Neves, Aécio Neves da Cunha (1960), de talentvolle senator en voormalig gouverneur van de deelstaat Minas Gerais. Hij lijkt op dit moment de enige politicus van de oppositie die in staat kan worden gesteld om in zijn jeugdige overmoed de zittende presidente Dilma Rousseff (PT) enigszins het vuur aan de schenen kunnen leggen. Daarbij heeft hij ingecalculeerd om via het partijvoorzitterschap de eenheid binnen de PSDB te kunnen behouden en zo die stabiele basis te kunnen consolideren die hij hard nodig zal hebben om Dilma te kunnen verslaan. Daarnaast moet de verkiezing Aécio die dag rechtstreeks in de schijnwerpers zetten om tijdens een groots partijspektakel hem als dé nieuwe hoop voor het moderne Brazilië te kunnen etaleren.
Maar voordat het zover is zal hij eerst moeten afrekenen met "de jongens uit São Paulo", de garde die de afgelopen 12 jaar tevergeefs heeft geprobeerd om eerst Lula en daarna Dilma van de macht af te houden. Noch José Serra noch Geraldo Alckmin bleken in staat om dat klusje te kunnen klaren. Terwijl zij en de partij in de eigen thuishavens, de stad en de deelstaat São Paulo, vooralsnog steevast de lakens uitdelen lijkt hun rol op het nationale vlak uitgespeeld, vooral nadat Serra het vorig jaar het tijdens de verkiezingen voor het burgemeesterschap van de stad São Paulo moest afleggen tegen de kandidaat van de aartsvijand, Fernando Haddad van de PT. De partijafdeling-São Paulo lijkt daarmee eerder een blok aan het been van Aécio, een afdeling die vanwege haar machtsbasis in de zakenwereld van São Paulo binnen de partij tijdens de verkiezingen voor de nodige verdeeldheid kan zorgen. Het partijvoorzitterschap voor Aécio zou betekenen dat hij de afdeling-São Paulo in de tang kan houden en haar "conserverende" macht enigszins kan sturen.
Aécio Neves heeft daarbij inmiddels de zegen van de partij-icoon bij uitstek, de voormalige president Fernando Henrique Cardoso. Deze pleitte na de nederlag van Serra vorig jaar voor een vernieuwing van de partijtop teneinde de moderne noden van het land met nieuw elan aan te kunnen pakken. Dat moet pijnlijk over zijn gekomen bij Serra, Alckmin en de afdeling-São Paulo. Maar FHC (een carioca van geboorte, maar inmiddels een op en top paulista) is niet gek. Ook hij ziet in dat de afdeling-São Paulo als belangrijkste politieke factor van de nationale zakenstad bij uitstek altijd een hoofdrol binnen de nationale partij zal blijven spelen, maar dat de traditionele pogingen van Serra/Alckmin om de petistas van de troon te stoten hopeloos hebben gefaald.


Noch José Serra (foto, rechts) noch Geraldo Alckmin (foto, links) hebben de intentie om de handdoek voor de datum van de negentiende mei in de handdoek te werpen. Beiden zien Aécio nog lang niet als dé  presidentskandidaat voor 2014 en hopen via primaries binnen de PSDB zelfs nog een kansje te kunnen maken. Serra dreigt ermee om uit de partij te zullen stappen als Aécio wint en zo de invloed van de paulista-factie binnen de partij danig zal worden afgezwakt. Zo speelt hij openlijk met de gedachte zich bij Eduardo Campos van de PSB (die andere verrassing binnen het huidige politieke landschap) aan te zullen sluiten, zoals hij in het verleden ook al eens uit onvrede tijdens verkiezingen tegen de centrum-rechtse PPS heeft aangeschurkt.
Geraldo Alckmin, de huidige deelstaatgouverneur van São Paulo, heeft Aécio gisteren tijdens een gezellig samenkomen van de PSDB-top in Brasília recht in het gezicht gezegd dat deze zo'n partijvoorzitterschap helemaal niet nodig heeft voor zijn presidentiële aspiraties en hem daarbij niet te zullen steunen. De bij die gelegenheid vijf andere eveneens aanwezige deelstaatgouverneurs van PSDB-huize deelden mee zich in die stellingname van Alckmin helemaal niet te kunnen vinden, waardoor aan de macht van de afdeling-São Paulo binnen de partij aardig getornd lijkt te worden.
Kortom, het zal de komende maanden nog reuze spannend worden binnen de PSDB. Ik ben benieuwd waar en hoe de tot nu toe almachtige afdeling-São Paulo water bij de wijn zal moeten doen om de koers en de beslissingen binnen de partij ook onder president Aécio Neves stevig te kunnen bepalen.

zondag 17 maart 2013

Doet ze het opnieuw?

De grootste verrassing tijdens de presidentsverkiezingen in 2010 was Marina Silva, voormalig PT-minister van milieu onder president Lula. Zij brak in 2008 met hem en met de Partido dos Trabalhadores omdat zij zich niet meer kon vinden in het door zijn regering voorgestane beleid van economische ontwikkeling in met name het Amazone-gebied, waarbij de milieubelangen het keer op keer moesten afleggen tegen de eisen van de materiële Braziliaanse vooruitgang die onder minister Dilma Rousseff tot stand kwam.


Marina, die altijd had gegolden als een van de intimi van Lula, stapte over naar de groene Partido Verde en wierp zich namens die partij met succes in de traditionele strijd om het presidentsschap tussen de PT en de PSDB. Dilma (PT) won uiteindelijk, maar de derde plaats voor Marina was uitzonderlijk te noemen. Ze haalde maar liefst 19,33 % van de stemmen binnen en overtrof daarmee alle peilingen. Ruim 19 miljoen kiezers, grotendeels jongeren in de grote steden als Rio de Janeiro, Belo Horizonte en Brasília, stemden op haar teneinde een ecologisch appèl af te geven en tevens om hun onvrede te uiten over de eeuwige tweestrijd tussen de petistas en de tucanos (bijnaam van de PSDB).
Tijdens een bijeenkomst in 2011 in São Paulo genaamd 'Encontro por uma Nova Política" verliet Marina de Partido Verde uit onvrede met een behouden partijtop die haar ideeën voor een nieuwe groene politiek in de weg stond. Teneinde in 2014 het kunstje opnieuw te volbrengen en een gooi naar het presidentschap te doen startte Marina in februari 2013 een nieuwe partij, de Rede Sustentabilidade. Op dit moment toert Marina het land door om de benodigde half miljoen handtekeningen te verzamelen die de Braziliaanse wet voorschrijft voor de officiële erkenning als politieke partij. Zij kan daarbij rekenen op de steun van politieke vrienden, die hetzij vanuit bestaande partijen overstappen naar Rede (zoals Heloísa Helena van de PSOL), hetzij bij hun eigen partij blijven maar desalniettemin uit sympathie een handtekening hebben gezet, zoals de huidige PT-gouverneur van de deelstaat Acre (Tião Viana) en de voormalige burgemeester van de Acreaanse hoofdstad Rio Branco, Raimundo Angelim (eveneens PT).
Rede ziet zichzelf als ideologisch links noch rechts, als een moderne partij gericht op duurzaamheid en progressieve vooruitgang. Het wil de partij zijn voor mensen die in politieke en sociale bewegingen actief zijn maar die zich niet meer door de bestaande partijen vertegenwoordigd voelen. Dat zijn met name jongeren en het hoeft dan ook niet te verbazen dat de sociale media een grote rol binnen de campagnes van Rede zullen gaan spelen, teneinde in 2014 naast een presidentsschap zoveel mogelijk afgevaardigden in het Congres en de deelstaatparlementen te laten installeren.
Op dit moment geef ik Marina en de Rede weinig kans om het trucje nogmaals te herhalen. Er bestaat met name in de grote steden een groen en progressief potentieel onder jongeren, maar veel zal afhangen van externe factoren. Wat gaat bijvoorbeeld de PSOL doen? De campagne van Marcelo Freixo in 2012 voor het burgemeesterschap van de stad Rio de Janeiro heeft aangetoond dat ook hij en zijn partij veel aanhang onder de jongeren en studenten in de grote steden kunnen genereren. Een kandidatuur van iemand met het politieke talent als Freixo zou veel van Marina's doelgroep voor zich kunnen innemen.
Daarnaast zal ook veel afhangen van de vraag wat de huidige gouverneur van de deelstaat Pernambuco gaat doen. Veel wijst erop dat de populaire Eduardo Campos van de centrum-linkse PSB zichzelf als derde keuze tussen Dilma en haar directe tegenstrever Aécio Neves (PSDB) gaat positioneren. Daarmee zou de ruimte waar Marina in hoopt te duiken al aanzienlijk kleiner worden. Mocht Campos zijn huid daarentegen politiek zeer duur gaan verkopen aan een van de twee traditionele kemphanen en als kandidaat voor het vice-presidentschap van ofwel de PSDB ofwel de PT door te gaan dan liggen er voor Marina misschien toch weer mogelijkheden.
Maar wat de uitslagen ook zullen zijn Marina Silva is goed voor politiek theater en het vraagstuk van de duurzaamheid vindt in haar een betrouwbare beschermdame.

zaterdag 16 maart 2013

Stoelendans - deel 1

Een dag nadat bekend werd gemaakt dat presidente Dilma nog wel een week zou wachten met de hervorming van haar kabinet werden vandaag al de eerste veranderingen bekend gemaakt. De PMDB krijgt twee nieuwe ministersposten (Landbouw en  Burgerluchtvaart) en de PDT zet een ander, meer prominent partijlid op deze post die al een aantal jaren aan de pedetistas toekomt. Er zou binnen de PDT veel onvrede heersen over haar deelname aan de coalitie, vooral nadat partijvoorzitter Carlos Lupi in 2011 wegens vermeende corruptie het veld moest ruimen. Met het aanstellen van oudgediende Manoel Dias (foto) in plaats van de jonge Brizola Neto hoopt Dilma met een zwaargewicht de pedetistas, de partij waar zijzelf ooit in Rio Grande do Sul als politica haar debuut voor maakte en een bijna natuurlijke bondgenoot van de PT op links, binnen boord te kunnen houden. Dias is de nationale secretaris-generaal van de partij en in die hoedanigheid nauw bij partijleider Lupi betrokken. (Het lijkt er op dat de politieke carrière van Brizola Neto, kleinzoon van de in 2004 overleden PDT-ikoon Leonel Brizola, daarmee op een lagere versnelling is gezet.)

Foto: Renato Araújo/ABr

Het aanstellen van Antônio Andrade, de voorzitter van de PMDB in de belangrijke deelstaat Minas Gerais, als minister van landbouw hoopt presidente Dilma steun van de PMDB te kunnen verwerven voor de mogelijke kandidatuur van PT-kopstuk Patrus Ananias voor het gouverneurschap van die deelstaat volgend jaar. Wat zeker meegespeeld heeft is de dreiging van de PMDB-MG om tijdens de presidentsverkiezingen van 2014 de zijde van Dilma's tegenkandidaat Aécio Neves te zullen kiezen als deze PMDB-afdeling gedurende de eerste termijn van Dilma ministerloos zou blijven.
Met Wellington Moreira Franco als de nieuwe PMDB-minister voor Burgerluchtvaart haalt Dilma wel een andere veteraan binnen haar regeringsploeg. Hij was ooit-gouverneur van Rio de Janeiro en diende onder president Fernando Henrique Cardoso als een van diens adviseurs. Moreira Franco komt van het staatssecretariaat voor strategische zaken en lijkt er vooral op gericht de onontbeerlijke steun van de PMDB tijdens de aanstaande presidentsverkiezingen te kunnen garanderen.
Het ziet ernaar uit dat Dilma de komende week nog een aantal veranderingen zal gaan aanbrengen. Dit teneinde de steun van de PR en de PSD te kunnen consolideren. De Partido da República ziet de huidige PR-minister van Transport (Paulo Sérgio Passos) als veel te close met presidente Dilma en wil daarom haar eigen ruimte binnen het kabinet verbreden. Er wordt ook rekening mee gehouden dat de PR een extra ministerie krijgt, die voor economische ontwikkeling.
Alhoewel partijleider Gilberto Kassab van de Partido Social Democrático gisteren aangaf tijdens deze regeringsperiode geen ministerspost voor een van zijn partijgenoten  te willen innemen lijkt het erop dat zijn rechterhand Guilherme Afif Domingos, die goede persoonlijke banden met Dilma onderhoud, desalniettemin het ministerschap van het nieuwe ministerie voor midden -en kleinbedrijf gaat bekleden.
De officiële reactie van Dilma's mogelijke tegenkandidaat in 2014, Aécio Neves van de PSDB, was bijna voorspelbaar te noemen. Hij betreurt het dat de huidige PT-regering alleen om electorale redenen deze ministerswisselingen doorvoert en niet uit meer democratische overwegingen als efficiëncy. Maar ja, hoe serieus moeten we dat noemen. Dit is traditiegetrouw de manier waarop de politiek in Brazilië sinds het herstel van de democratie in 1985 functioneert en waaraan Aécio ook bij een mogelijk presidentschap gebruik zou moeten maken.

vrijdag 15 maart 2013

Continua

Politiek: Presidente Dilma gaat akkoord met de door het Congres geëiste verandering in haar wetgeving betreffende de verdeling van de royalties uit de aardoliewinning voor de kust van Brazilië. Afgelopen week verwierp een grote meerderheid van het Congres de veto's die Dilma aanvankelijk had uitgesproken over de wensen om de inkomsten, zowel uit de bestaande als de nieuwe concessies meer gelijk over de 26 deelstaten te verdelen. De deelstaten die de productie van de aardolie voor hun rekening nemen (Rio de Janeiro, Espírito Santo en São Paulo) gaan er niet mee akkoord dat ook de bestaande contracten worden opengebroken (waardoor zij miljoenen reais aan inkomsten zullen mislopen) en gaan de ongrondwettigheid van die stellingname van het Congres voorleggen aan het hoogste rechtsorgaan in het land, het Supremo Tribunal Federal. Het feit dat Dilma zich zo snel neerlegt bij de wens van het Congres zou erop kunnen wijzen dat ook zij de hoop heeft dat het federale hooggerechtshof de bestaande contracten in tact zal laten.


Mensenrechten: Het omstreden parlementslid Marco Feliciano (PSC-SP), die twee weken geleden werd benoemd tot voorzitter van de mensenrechtencommissie van het Huis van Afgevaardigden, weigert zijn functie op te geven nu  de druk vanuit de samenleving toeneemt om dat wel te doen. Marcos, die pastor is van een evangelische pinkstergemeente heeft zich in het verleden publiekelijk zeer negatief en racistisch uitgelaten over homoseksuelen en de zwarte bevolking van Brazilië. Het is met name parlementariërs van de linkse partijen als de PT, de PSB en PSOL er alles aan gelegen om deze smet op het mensenrechtenblazoen weg te poetsen. Feliciano zoekt inmiddels zijn heil bij de nieuwe voorzitter van het parlement Henrique Eduardo Alves (PMDB-RN) en bij de fractieleider van de PT, Arlindo Chinaglia. Want het was de PT die er uiteindelijk verantwoordelijk moet worden gehouden voor deze politiek miskleun. Het waren de socialisten die de politiek bondgenoot PSC het voorzitterschap van deze commissie gunde in ruil voor een grotere rol van de PT in een aantal andere strategische commissies. (Eerder deze maand gunde de PT al het voorzitterschap van de milieucommissie aan niemand minder dan Blairo Maggi van de PR, oud-gouverneur van de deelstaat Mato Grosso en als een van de kopstukken van de machtige landbouwlobby in het parlement (de Bancada Ruralista) niet bepaald een groot voorvechter voor het groen.Wat en passant natuurlijk ook iets aangeeft over de waarde die het kabinet-Dilma Rousseff aan zaken als de mensenrechten en het milieu hecht!)
De eerste zitting van de nieuwe mensenrechtencommissie gisteren verliep dan ook tumultueus. Terwijl linkse politici in de vergaderzaal kreten riepen als "pastor-dictator", "racist" en "fundamentalist" lieten ook de evangelische parlementsleden zich niet onbetuigd en schreeuwden onder leiding van de eveneens omstreden parlementariër Jair Bolsonaro uit Rio de Janeiro ("alle leden van linkse sociale bewegingen zijn homo's") leuzen pro-Feliciano. Gespannen hoogtepunt was de confrontatie tussen Feliciano en de vermaarde mensenrechtenactivist en voormalig minister voor de rechten van de mens, Nilmário Miranda (PT-afgevaardigde voor Minas Gerais), waarbij de voorzitter Miranda volledig negeerde terwijl laatste Feliciano's  legitimiteit voor de functie in twijfel trok.

Politiek: Naar eigen zeggen op dit moment nog geen thema maar desalniettemin is presidente Dilma voorbereidingen aan het treffen voor kleine veranderingen in haar kabinet, teneinde in de aanloop naar de verkiezingen volgend jaar belangrijke coalitiegenoten als de PMDB, de PR en de PDT aan haar te kunnen binden. Met name de PMDB eist belangrijke posten als het ministerie van landbouw op, evenals het staatssecretariaat voor strategische zaken. Ook de PSD van de oud-burgemeester van São Paulo, Gilberto Kassab, zal zich vooralsnog aan haar komende kabinet committeren, maar heeft aangegeven voor 2014 in ruil geen ministerspost te zullen opeisen.


São Paulo: Gisteren kwam er ook een einde aan een van die moordzaken die het land eens in de zoveel tijd bezighouden. Met de veroordeling van de voormalige politieman Mizael Bispo de Souza tot 20 jaar gevangenisstraf door een juryrechtbank in Guarulhos wegens de moord in 2010 op zijn ex, de 28-jarige advocate Mércia Nakashima (foto). Nadat haar levenloze lichaam werd aangetroffen in het binnenland van de deelstaat São Paulo ontkende Mizael alles en voerde al alibi op dat hij op de bewuste dag naar de hoeren was geweest. Zijn vermeende handlanger Evandro Bezerra Silva werd vervolgens in Sergipe opgepakt, maar aan hun preventieve hechtenis kwam echter een vroegtijdig einde. Ze slaan op de vlucht, terwijl de bewijzen tot wurging en een genadeschot zich opstapelen. Pas in 2012 liep Mizael uiteindelijk tegen de lamp. De ook weer opgepakte Evandro ontkende direct medeplichtigheid. Na drie dagen zitting van het hof kwam ook het motief definitief boven water, pure jaloezie uit onvervalst machismo.








maandag 11 maart 2013

Odilo, de nieuwe paus?

Opeens staat er toch een Braziliaan in de picture om Joseph Ratzinger op te gaan volgen als leider van de rooms-katholieke kerk. Waarom juist op dit moment de naam Odilo Scherer is gevallen om de volgende paus te worden weet ik niet. Ik ben geen Vaticaan-kenner en zal dat ook nooit worden. Mijn blauwe maandag aan de theologische hogeschool van Amsterdam, teneinde pastoraal werker te kunnen worden en mij zo met de rechten van de mens in Brazilië te kunnen bezighouden, heeft mijn kloof met de kerk eerder vergroot dan naderbij gebracht. Ik was als linkse jongen toendertijd in de ban van de bevrijdingstheologie en onder bisschop Bomers van Haarlem was daar weinig eer meer mee te behalen.
Vanaf een zijlijn heb ik de verwikkelingen binnen het Vaticaan en de Braziliaanse kerk altijd wel een beetje blijven volgen, temeer omdat de rooms-katholieke kerk in Brazilië een politieke speler is en nog wel enige tijd zal blijven. Nog altijd is de grote meerderheid van de bevolking naar eigen zeggen een volgeling van Rome, al verliest het meer en meer terrein op de pinkstergemeenten en andere (protestantse) geloofsuitingen.


                                                                       CNS/Reuters/Jamil Bittar

Odile Pedro Scherer, in 1949 in de deelstaat Rio Grande do Sul uit Saarlands-Duitse ouders geboren en als priester opgeleid en actief in Paraná, zal het niet worden en dan volg ik de gedachtegang van John L. Allen Jr. van de Noordamerikaanse National Catholic Reporter. Hij noemt zes sterke punten van de huidige aartsbisschop van São Paulo: als Braziliaan met een Duitse achtergrond zou hij de perfecte overgang zijn van een paus uit het Zuiden met Europese wortels; hij spreekt perfect Italiaans; Brazilië is ondanks de protestantse concurrentie nog altijd het grootste rooms-katholieke land ter wereld; door zijn kennis van de bureaucratie van het Vaticaan is hij iemand die hervormingen op zich kan nemen; hij is orthodox in de leer, maar heeft zich bijvoorbeeld ten aanzien van de bevrijdingstheologie pragmatisch getoond, wars van marxisme maar met een groot hart voor sociale en ecologische kwesties. En Scherer is vasthoudend, dat hebben de studenten van de PUC, de rooms-katholieke universiteit van São Paulo vorig jaar helaas gemerkt. Scherer wist als laatste instantie zijn conservatieve keuze voor het rectorschap door te drukken ondanks de massale voorkeur en protesten van studenten en enkele docenten.
Vanuit roomse visie sterke punten inderdaad, maar toch. Ik geloof het eenvoudigweg gewoon niet. Ik heb persoonlijk in mijn leven nu drie pauskeuzes meegemaakt, maar altijd kwam er iemand onverwachts uit de hoed. Vaticanologie is net zo onvoorspelbaar als al die Moskou-kenners uit vergane tijden. Een kwestie van geloof denk ik.