Het vreedzame beeld van de UPP's, de Unidades de Polícia Pacificadora, die met vreedzame bedoelingen bepaalde achterstandswijken (favela's) van de stad Rio de Janeiro vrij zouden maken van het geweld en de terreur van de drugsbendes heeft met name deze maand een enorme barst opgelopen. Eerst was daar de slachting die de speciale troepen van de militaire politie aanrichtten in de favela Nova Holanda in de Zona Norte, die het leven kostte aan een zestal bewoners. Sinds ruim twee weken is er dan ook nog de zaak rond Amarildo de Souza in de wijk Rocinha, de grootste favela van de stad.
Amarildo (47) is een metselaar die op 14 juli jongstleden door agenten van de UPP werd opgepakt, naar een politiebureau is gebracht en van wie sindsdien niets meer is vernomen. Volgens ooggetuigen zou Amarildo die dag terug zijn gekomen van een dagje vissen, waarna hij de vangst in de deuropening van zijn woning zou hebben schoon zitten maken. Daarbij werd hij onderbroken door agenten van de UPP die hem aan een onderzoek wilden onderwerpen en meenamen naar het politiebureau.
In het recente verleden waren dit soort praktijken door de politie dagelijkse kost. Het was de tijd dat er op grote schaal agenten van de militaire politie waren die van bepaalde situaties in de favela's profiteerden om zichzelf te verrijken via marteling en ontvoeringen van bewoners of door actieve deelname in de lokale drugs- en wapenhandel. De installatie van de UPP's zou juist aan deze criminele praktijken een einde moeten maken, zo luidt de sympathieke redenering van de huidige deelstaatminister van openbare veiligheid José Mariano Beltrame. Het is hem niet persoonlijk aan te rekenen, daarvoor lijken de intenties van deze geboortige gaúcho (inwoner van de zuidelijke deelstaat Rio Grande do Sul) nog steeds goed, maar de archaïsche mentaliteit van de (met name militaire) politie is niet van de een op de andere dag te veranderen.
Naarmate de tijd verstrijkt lijkt het net rond de UPP steeds nauwer te gaan sluiten. Hoe langer het duurt voordat Amarildo is teruggevonden des te meer lijkt de bel rond het sprookje van de vreedzame wijkpolitie te worden doorgeprikt. "Waar is Amarildo?", zo luidt die ene simpele vraag die wereldwijd via de sociale media wordt gesteld. Maar een die de autoriteiten in Rio de Janeiro danig in de maag zit.
Amnesty International heeft een bliksemactie voor Amarildo uitgebracht, deelname mogelijk in Engels of Portugees
Afgelopen avond was het in Rio de Janeiro zeer onrustig in de wijk Laranjeiras. Daar bevindt zich het Palácio Guanabara, de residentie van de geplaagde deelstaatgouverneur Sérgio Cabral en deze avond de plek waar bezoekend paus Franciscus een ontmoeting had met presidente Dilma Rousseff en andere hoogwaardigheidsbekleders.
Buiten stonden grote groepen betogers die demonstreerden tegen Cabral en tevens tegen de hoge kosten die het pausbezoek en de organisatie van de Wereldjongeren Dagen met zich meebrengen, in totaal zo'n slordige R$53 miljoen.
Wat begon als een vreedzaam protest eindigde door onverwachts politie-ingrijpen met traangas en de inzet van waterkannonen in chaos. In totaal zouden er tien betogers arbitrair door de politie zijn gearresteerd, waaronder een verslaggever van Midia Ninja (zie video). Een agent raakte gewond door een Molotov-cocktail en een Franse persfotograaf werd door de politie in elkaar geslagen.
De PT van presidente Dilma Rousseff herhaalde afgelopen weekeinde haar wens om reeds volgend jaar bepaalde politieke hervormingen in te laten gaan en niet pas in 2018. De belangrijkste politieke wens van de partij is een algeheel verbod van schenking van bedrijven in de verkiezingskas van een partij. Niet echt verwonderlijk juist deze keuze, omdat de huidige gang van zaken naast legio mogelijkheden tot corruptie ook veel winst voor de conservatieve partijen oplevert. Daarnaast blijven de socialisten vasthouden aan een volksraadpleging. Daarmee zondert zij zich af van de coalitiegenoten en de oppositiepartijen, die maximaal een vrijblijvend referendum willen houden om politieke hervormingen een extra legitimiteit te geven. Dat de PT tegen beter weten in aan de eis vasthoudt lijkt ook door electorale overwegingen te zijn ingegeven . Gebruikmakend van de eisen van de demonstranten in de straten van de Braziliaanse steden de afgelopen maand proberen de socialisten via een bindend volksadvies de demonstranten aan zich te binden en zich daarnaast reeds in te dekken tegen het eventuele mislukken van toezeggingen. De PT kan later altijd tegen de kiezers zeggen: "Kijk, wij wilden jullie een directe stem in de hervormingen van de staat geven, de anderen hebben jullie nooit serieus genomen."
Naar eigen zeggen staat de teller voor Marina Silva's Rede de Sustentabilidade op 800.000 handtekeningen, driehonderd meer dan de benodigde 500.000 die men in Brazilië nodig heeft om als nieuwe politieke partij aan verkiezingen te mogen meedoen. Deze half miljoen handtekeningen dienen een jaar voor de verkiezingen, die volgend jaar in oktober zullen gaan plaatsvinden, bij de notaris (cartório) te zijn ingeleverd, die deze vervolgens op haar beurt weer onderwerpt aan een onderzoek naar geldigheid van de handtekening. Al met gaat het er steeds meer op lijken dat Rede en daarmee Marina Silva in 2014 een greep naar het presidentschap zal kunnen gaan doen.
Minister van Financiën Guido Mantega kondigde gisteren aan dit jaar naast de in mei aangekondigde R$25 miljard aan bezuinigingen dit jaar nog eens R$10 miljard extra te gaan besparen. Het grootste deel daarvan gaat ten koste van vaste lasten van de overheid en projecten in onder andere de huur van wagens, onroerend goed en machines in de energie- en de IT-sector. Zoals het een PT-minister in verkiezingstijd betaamt werd er nadrukkelijk bij gezegd dat er naast de investeringen in grootschalige ontwikkelingsprojecten (PAC's, Programa de Aceleração do Crescimento) niet aan de sociale uitgaven voor onderwijs, gezondheidszorg, woningen en armoedebestrijding zal worden gemorreld.
Een stad dat de Olympische Spelen krijgt toegewezen weet dat daarmee de organisatie van een tweetal toernooien bedoeld wordt. Naast de gewone Spelen zijn er immers nog de Paralympische Spelen, het vierjaarlijks hoogtepunt binnen de internationale paralympische sport, waarmee alle sportdisciplines worden bedoeld waar mensen met een lichamelijke beperking aan deelnemen. Een toernooi dat op een groeiende belangstelling mag rekenen. In het laatste decennium zijn de kijkcijfers op de televisiezenders enorm gestegen, waardoor de Paralympics dan ook in een groeiende belangstelling van sponsoren is komen te staan. Het is dan ook niet voor niks dat de volgende gastheer Rio de Janeiro het een en ander uit de kast trekt om ook dat sportevenement goed uit de verf te laten komen, getuige de gelikte, maar daarom niet minder fraaie reclamefilm die voor de Paralympics is ontwikkeld.
Maar hoe staat het eigenlijk met het niveau van de Braziliaanse paralympische sport? De regering van presidente Dilma Rousseff poogt met het oog op de naderende Paralympische Spelen in Rio de Janeiro via de Bolsa Atleta het niveau te verhogen. Zo krijgt op dit moment de meerderheid van de paralympische sporters een uitkering uit deze pot van met ministerie van Sport, die in 2005 werd geïnitieerd om de Braziliaanse grootste sportalenten, ongeacht de sociale achtergrond, met een financiële ondersteuning op een hoger plan te krijgen. Het programma stelt de topsporters in staat de benodigde sportattributen aan te schaffen en naast het normale studie- of arbeidsleven tijd voor de nodige trainingsuren vrij te maken. Een blik op de uitslagenlijst van de Paralympische Spelen van Londen in 2012 wijst uit dat de Braziliaanse equipe zich achter Groot-Brittannië, China, de Verenigde Staten en Rusland als vijfde in het landenklassement wist te worstelen. In totaal werden er dat jaar 113 gouden, 68 zilveren en 181 bronzen medailles gehaald. (In Beijing 2008 wisten de Brazilianen zich zelfs met 133 gouden medailles als tweede achter gastland China te positioneren.) De meeste winnaars in Londen waren te vinden in de disciplines atletiek, zwemmen, boccia en blindenvoetbal.
Bovenaan de lijst van paralympische topsporters staat op dit moment de atleet Alan Fonteles (foto) uit de stad Marabá in de deelstaat Pará, die zich kan meten met de wereldberoemde Zuid-Afrikaanse Oscar Pistorius. Beiden komen op dezelfde discipline uit, de sprint in de klasse T43, wat inhoudt dat beide benen geamputeerd zijn en zij zich door middel van aparte proteses voortbewegen. De twee atleten staan elkaar naar het leven als het om het breken van de wereldrecords gaat. Gisteren brak Fonteles, in 2012 verrassend Paralympisch kampioen op de 200 meter, in het Franse Lyon het record op diezelfde afstand in 20,66 seconden. Beiden kunnen zich meten met de "gewone" topatleten op deze korte afstanden, zoals Pistorius de afgelopen Olympische Spelen in Londen heeft laten zien. Fonteles is inmiddels dan ook uitgegroeid tot hét paradepaard van de Braziliaanse paralympische sport.
Met de financiële ondersteuning van de federale overheid en het thuisvoordeel in de rug lijken de Brazilianen hoge ogen te kunnen gaan gooien tijdens de komende Paralympische Spelen, vooral als we van de ervaringen van Beijing en Londen kunnen uitgaan. In beide gevallen wisten de respectievelijke gastlanden in 2008 en 2012 de meeste gouden medailles in de wacht te slepen en in beide jaren behoorde Brazilië reeds tot de wereldtop.
Presidente Dilma Rousseff (PT) wil vasthouden aan een volksraadpleging over de politieke hervormingen, maar zij weet zich binnen haar eigen partij gehinderd door een prominent lid van het federale Huis van Afgevaardigden. Oud-fractievoorzitter CândidoVaccarezza (São Paulo, foto), met medewerking van de coalitiegenoot PMDB gekozen tot coördinator van een speciale parlementaire werkgroep die de politieke hervormingen moet gaan vormgeven, heeft eerder aangegeven een dergelijke bevraging van de bevolking in het geheel niet te steunen en de politieke doorslag daar te laten waar deze volgens hem behoort, bij het Congres. Daarmee schaarde hij zich achter het officiële standpunt van de grootste coalitiegenoot, inderdaad de PMDB.
Celso Júnior/AE
Deze stellingname leidde tot grote irritatie bij Dilma en tot ergenis bij de andere leden van de PT-fractie, die daarmee hun onderhandelingspositie met de PMDB, betreffende het al dan niet instellen van een volksraadpleging tot een vergelijk te komen, verzwakt zag worden. Een verdeelde socialistische fractie is kwetsbaar en men deed er dan ook allles aan de rijen te sluiten. Zo nam gisteren ook het partijbestuur van de PT publiekelijk afstand van Vaccarezza's opvattingen. Hij zou het gedachtegoed van de PT in zijn geheel niet reflecteren. De PT-fractie eiste het terugtreden van Vaccarezza uit de werkgroep, waarin hij plaats zou moeten maken voor de meer flexibele afgevaardigde Henrique Fontana uit Rio Grande do Sul. Bezweringen van Vaccarezza, waarschijnlijk gedaan onder immense druk van binnen de partij, dat hij het allemaal niet zo bedoeld heeft en dat hij een volksraadpleging zal helpen uitvoeren lijken weinig te mogen baten.
Vaccarezza krijgt nog steeds directe steun uit verwachte hoek, de PMDB. Zij ruiken politiek bloed. Partijleider Eduardo Cunha verklaarde dat zijn partij en de oppositie een coördinatorschap van Fontana niet zullen accepteren en uit de werkgroep zal stappen. In een eerder stadium van politieke hervormingen was deze bij het conservatieve smaldeel in het kabinet al te omstreden wegens een te inflexibele instelling met betrekking tot het officiële PT-standpunt. Het zou kamervoorzitter Henrique Eduardo Alves (PMDB) met zijn benoeming van Vaccarezza er om te doen zijn geweest dat deze een brug zou kunnen slaan naar andere geluiden dan de socialistische.
Onderwijl lijkt oud-PT-partijvoorzitter José Eduardo Dutra de angel uit het steekspel te willen halen. Ook hij acht een volksraadpleging voor de verkiezingen van volgend jaar, zoals Dilma en de PT die voor ogen hebben, onhaalbaar. Hij zegt er alle optimisme toe te hebben dat het Congres er zelf wel voor die tijd uit komt en hij verwijst daarbij naar de Lei Ficha Limpa. Dit was een burgerinitiatief ter bestrijding van de corruptie en werd in 200 in een maand tijd door het Congres geloodst. In de ogen van Dutra kan dat ook met voorstellen als een verbod op financiering door bedrijven van verkiezingskassen en zoiets als een verkiezing van een parlementariërs in twee stadia. Het enige dat daarvoor nodig is: politieke wil. En laat het daar nou net aan lijken te ontbreken.
Brazilië maakt zich op voor het bezoek van paus Franciscus. Alle veiligheidsmaatregelen zijn uit de kast getrokken om de eerste buitenlandse reis van de nieuwe kerkvader tot een succes te maken. Niet dat de paus zich veel zorgen zou hoeven te maken om zijn veiligheid. Hij is geliefd wegens zijn eenvoud en bewezen sociale betrokkenheid. En ook het feit dat hij als Argentijn als eerste Latijns-Amerikaan de Heilige Stoel bekleedt vervult menig Braziliaan van trots. Ook van de demonstranten, die de afgelopen maand door de straten van de Braziliaanse steden trokken, heeft hij weinig te vrezen, al stelt gouverneur Sérgio Cabral Filho van de deelstaat Rio de Janeiro veel in het p.r.-werk om ons ander te doen geloven. Vooral de openlijke steun van het Braziliaanse episcopaat voor de grieven van de demonstranten voor o.a. beter onderwijs, betere medische zorg en minder corruptie geeft de paus veel krediet en veel van de studenten die nu gaan deelnemen aan de Wereld Jongerendagen maakten de afgelopen week ook deel uit van de groep mensen die in grote getale de straat op ging.
Ook religieus gezien is Brazilië geen land van extremisten die een bedreiging voor de paus zouden kunnen inhouden. Brazilië is nog altijd het grootste rooms-katholieke land ter wereld. Volgens een census van 2010 zou 65% van de Brazilianen nog praktiserend katholiek zijn. Er zijn natuurlijk regionale verschillen met elk zijn eigenaardigheden. Zo is het noordoosten van Brazilië het meest rooms-katholiek (72%), maar kent deze regio een enorm tekort aan priesters. In sommige deelstaten is er volgens het CNBB, de Braziliaanse Bisschoppenconferentie, zelfs sprake van dat dorpen diep in het binnenland slechts een- à tweemaal per jaar een mis in hun eigen parochiekerk kunnen bijwonen. Dat terwijl er nationaal een toename van het aantal priesters is. Tussen 1975 en nu nam het aantal toe van 13.000 naar 22.000 en na 1980 vooral door een enorme toename van Braziliaanse paters. (Voor die tijd maakten buitenlandse missiepaters de helft van de bemanning uit.) Maar deze nieuwe priesters vestigen zich vooral in het zuiden en zuidoosten van het land, volgens wetenschappers omdat daar de kerkelijke infrastructuur optimaal is, waardoor het voor de novieten prettiger werken is. Maar met name het zuidoosten is het minst katholiek. Zo bekent in de deelstaat Rio de Janeiro slecht 45% zich vandaag de dag tot de kerk. Het is dan ook maar de vraag of de paus wel een bezoek aan de stad zou hebben gebracht als de komende week daar niet de Wereld Jongerendagen zouden plaatsvinden, waardoor naar verwachting twee miljoen rooms-katholieke jongeren uit de hele wereld de stad zullen kleuren in het geel en wit van de Vaticaanse vlag. De stad Rio de Janeiro kent naast de mengelmoes van evangelische kerken, atheïsten, umbanda en candomblé-aanhangers, een joodse gemeenschap en een enorme diversiteit aan spirituele bewegingen nog maar 51% van de bewoners die zich katholiek noemen.
De grootste bedreiging voor de kerk is sinds jaar en dag de stormachtige opkomst van protestants-evangelische kerken met klinkende namen als Igreja Universal do Reino de Deus, Igreja Internacional da Graça de Deus of Renascer em Cristo. Opvallend is dat deze zich vooralsnog in de periferie van de steden manifesteren, maar zich als een inktvlek via de arme wijken de stad binnendringen. Deze grote, meestel pinkstergemeenschappen zijn in voorsteden als Guarulhos (São Paulo) en Duque de Caxias/Nova Iguaçu (Rio de Janeiro) te vinden. Veel mensen zien zich geroepen door de belofte van instant rijkdom en gezondheid door het gebed van en financiële giften voor deze kerken, waar de rooms-katholieke kerk het in het verleden voor hen lijkt te hebben afgedaan. De rooms-katholieke kerk is zich hiervan bewust en hoopt door de nadruk op een meer extase en soberheid als kerk de gelovigen weer voor zich terug te winnen.
Waarschijnlijk is dat dan ook een overweging geweest om naast het traditionele bezoek aan de stad Aparecida in de deelstaat São Paulo, het rooms-katholieke bedevaartsplaats bij uitstek, Rio de Janeiro aan te doen. Deze paus is een representant van de huidige trend binnen de muren van het Vaticaan die er een is van missie en het terugwinnen van oud-volgelingen. Dat zou zou tot de eigenaardige conclusie kunnen leiden dat Rome met dit bezoek mede inzet op de hermissionering van het reeds grootste rooms-katholieke land ter wereld. De beelden van twee miljoen jongerne die in adoratie voor de paus door de straten van Rio zullen trekken zijn natuurlijk een ideaal p.r.-middel om de kerk weer te kunnen verkopen.
Patrícia de Oliveira, de zus van Wagner dos Santos (zie tekst onderaan)
Foto's: Amnesty International
Dit jaar is het precies twintig jaar geleden dat op de stoepen voor de Candelária-kerk, in het hartje van het centrum van de stad Rio de Janeiro, acht straatkinderen koelbloedig werden doodgeschoten door een groep gemaskerde mannen. Dat bleken agenten van de militaire politie te zijn, waarvan er uiteindelijk zes voor de rechter moesten verschijnen. Van deze zes werden er uiteindelijk, na jarenlange procedures drie (Marcus Vinícius Borges Emmanuel, Marcos Aurélio Dias Alcântara en Nélson Oliveira dos Santos Cunha) veroordeeld tot zware gevangenisstraffen. Na vijftien jaar cel kwamen alle drie de daders dit jaar wegens goed gedrag weer op vrije voeten. Al bepaalde een rechter deze week dat de vrijlating van Borges Emmanuel een vergissing is geweest en dat hij wederom naar de gevangenis zal moeten. Een bevestiging van dat vonnis in het door zijn verdediging aan gevraagde hoger beroep is van groot belang voor de geloofwaardigheid van de Braziliaanse rechtsstaat en voor de directe veiligheid van Wagner dos Santos. Deze laatste is de belangrijkste getuige van de slachting geweest en door wiens verklaringen Borges Emmanuel c.s. na een jarenlange stroperige rechtsgang werden veroordeeld. Wagner wordt tot op de dag van vandaag door de kring rond Borges Emmanuel met de dood bedreigd en leeft derhalve uit veiligheidsoverwegingen al sinds 1997 in het buitenland.
Gisteren werd de aanslag van 1993 door Amnesty International en nabestaanden van de slachtoffers in Rio de Janeiro herdacht. Deze zaak was trouwens de allereerste zaak waar ik bij Amnesty International op werkzaam was, samen met de bloederige massaslachting door de militaire politie in de sloppenwijk Vigário Geral, die eveneens in 1993 had plaatsgevonden. Bijgevoegd een Belgische documentaire over Wagner, Candelária en Vigário Geral uit 1995.
Brazilië heeft een uiterst slechte reputatie als het om marteling gaat. Al decennialang staat het land bovenin de lijst van landen waar deze ernstige schending van de rechten van de mens schering en inslag is. De meeste martelingen vinden plaats in politiebureau's en gevangenissen, waarbij agenten en gevangenispersoneel om redenen van afpersing en ordehandhaving zich aan zware fysieke en/of psychische mishandeling van arrestanten en gedetineerden schuldig maken.
latuffcartoon.wordpress.com
De opeenvolgende regeringen hebben sinds het herstel van de democratie in Brazilië in 1985, onder druk van o.a. mensenrechtenorganisaties en speciale rapporteurs van de Verenigde Naties, aan de lopende band lijvige rapporten en beleidsplannen ontwikkeld om het fenomeen definitief de kop in te drukken, maar tot op de dag van vandaag is dat een dode letter gebleken. De gevangenissen blijven overbevolkt, onveilig en onhygiënisch, terwijl ook de martelpraktijken binnen de muren van de politiebureau's voort blijven bestaan. Oorzaak: gebrek aan politieke wil en daardoor een wel zeer gebrekkige financiering om alle mooie plannen daadwerkelijk tot uitvoering te brengen.
Maar onder presidente Dilma Rousseff zou die trend gebroken moeten kunnen worden. De eerste vrouwelijke president van het land was ooit zelf, tijdens de militaire dictatuur (1964-1985) het slachtoffer van systematische marteling en dat maakt dat er juist onder haar bewind veranderingen tot stand kunnen worden gebracht. Het is Dilma's "zwakke plek".Dat weten de Braziliaanse mensenrechtenorganisaties ook en daarom blijven zij bij hun verzoeken tot een effectieve bestrijding van marteling haar daar steevast aan herinneren.
Ook deze week ging er een gezamenlijk appèl van diverse Braziliaanse mensenrechtenorganisaties de deur uit om de politiek nu eens echt werk te maken met het nieuwste wetsvoorstel tot bestrijding van marteling, PLC11/13. Deze voorziet in het opzetten van een Nationaal Systeem ter Preventie en Bestrijding van Marteling (Sistema Naciobal de Prevenção e Combate à Tortura), waarin twee toezichtsorganen een grote rol zullen gaan spelen. Een daarvan is gericht op het toezien op de infrastructuur en huisvesting van detentieruimtes en de andere zal gericht zijn op de naleving van de rechten van arrestanten en gedetineerden.
Daarnaast doen de organisaties een beroep op Dilma om het wetsvoorstel ongeschonden, dus zonder veto's door het parlement te loodsen. Ten eerste om daarmee recht te doen aan het gezamenlijk traject van de overheid en ngo's dat aan het wetsvoorstel is voorafgegaan en ten tweede omdat Brazilië daarmee in een keer zal voldoen aan internationale afspraken zoals neergelegd in het Facultatief Protocol aan de VN-Conventie tegen Marteling, die in 2007 ook door Brazilië werd geratificeerd.
Dilma is zich gaandeweg haar eerste termijn als presidente (soms pijnlijk) bewust geworden van haar symbolische waarde in deze strijd tegen marteling in haar land. Zo beging zij in haar eerste jaar een grote blunder door tijdens een lezing aan Harvard University, in antwoord op een vraag uit het publiek of marteling duurzaam te bestrijden is, te antwoorden dat we ons er soms maar bij moeten neerleggen dat marteling niet altijd te bestrijden is. Dat ze daarmee een heel slecht signaal afgaf aan de buitenwereld over de intentie van de Braziliaanse overheid om mensenrechtenschendingen voor eens en voor altijd de wereld uit te helpen werd haar werd Dilma al snel pijnlijk duidelijk. De druk op haar zal alleen maar toenemen nu haar eerste termijn als presidente er bijna op zit en het niet meer zo vanzelfsprekend lijkt te zijn dat zij automatisch het mandaat voor een tweede in de wacht zal slepen.
Volgende week stroomt de stad Rio de Janeiro vol met rooms-katholieke jongeren van over de hele wereld. Dit jaar zullen de Wereldjongerendagen (de Jornada Mundial de Juventude in het Portugees) namelijk in Brazilië plaatsvinden met als hoogtepunt een slotmis die op zondag 28 juli door paus Franciscus I voorgedragen zal worden. Er worden naar schatting tegen de 1 miljoen mensen verwacht die op het evenement zullen afkomen, waaronder een paar duizend jongeren uit Nederland.
Officiële JMJ-lied voor Rio 2013
De jongerendagen zullen als eerste testcase gelden voor de Braziliaanse autoriteiten en de organisatoren van de twee andere internationale massaevenementen die het land de komende drie jaar te wachten staan, het wereldkampioenschap voetbal van 2014 en de Olympische Spelen van 2016.
Menig carioca houdt zijn hart vast en vreest een volledige dichtslibbing van de binnenstad en de strandwijken Copacabana en Ipanema. De stad Rio de Janeiro heeft welgeteld een centrale metrolijn en het verkeer is nu al zo'n hectisch gebeuren dat het openbaar vervoer per bus of taxi een beproeving is. Waarschijnlijk zullen veel jongeren ervoor kiezen om dan maar massaal, als ware pelgrims, met elkaar door de stad te gaan lopen van het ene culturele evenement naar het andere spirituele gebeurtenis. Wat dat voor het normale, dagelijkse stadsverkeer gaat betekenen is nu nog onduidelijk.
Oppositieleider Aécio Neves heeft aangegeven hoe zijn partij, de PSDB, politieke hervormingen zou willen doorvoeren. De tucanos zien niets in een volksraadpleging om hervormingen af te dwingen en zijn hoogstens voor een meer vrijblijvend referendum te porren. Nu presidente Dilma gisteren in het Congres bot ving in haar pogingen in 2014 een volksraadpleging te organiseren (de PT vond alleen de PCdoB en de PDT aan haar zijde, te weinig om de benodigde handtekeningen bijeen te verzamelen) is het interessant waar de discussie de volgende weken over zal gaan. Want de PSDB is dan wel voor een referendum, maar wat leggen we aan de kiezers voor. Daartoe is er gisteren dan ook een speciale werkgroep onder leiding van een PT-afgevaardigde (Cândido Vaccarezza) in het leven geroepen die dergelijke voorstellen voor hervormingen van het politieke spel in kaart moet brengen
Met het lijstje van Aécio is de toon direct gezet. Belangrijkste punt van de PSDB is het einde van de mogelijkheid tot een herverkiezing van uitvoerende politici (presidenten, gouverneurs, burgemeesters) en verbreding van hun mandaat van de huidige vier naar vijf jaar. De ironie wil dat het toenmalig PSDB-president Fernando Henrique Cardoso was die in 1997 de mogelijkheid tot herverkiezingen voor vierjarige mandaten doorvoerde en daarmee de bepaling in de federale Grondwet van 1988 veranderde. Die ging uit van ... een vijfjarig mandaat zonder herverkiezing. Net als nu lagen er in die jaren opportunistische redenen aan de veranderign ten grondslag. President FHC was door zijn anti-inflatiebeleid en andere economische hervormingen dermate populair bij de Braziliaanse bevolking geworden dat een herverkiezing noodzakelijk werd geacht om zijn hervormingen hout te laten snijden en niet door de oppositie (lees Luiz Inácio Lula da Silva van de toen nog zeer socialistische PT) weer om zeep te laten helpen. Nu hoopt de PSDB van 2018 af aan middels deze grondwetsverandering een einde te kunnen maken aan de inmiddels bestaande hegemonie van de PT. Vasthouden aan beginselen was nooit een grote deugd van de gemiddelde Braziliaanse politicus.
Daarnaast is de PSDB voor het behoud van het huidige districtenstelsel, wat de PT ook parten zal spelen. De socialisten willen naar een meer gemengd kiesstelsel en wijzen daarbij graag naar de manier waarop dat in de Bondsrepubliek Duitsland is vormgegeven.
Daarnaast is Aécio een groot voorstander van een kiesdrempel, die een einde moet maken aan de lappendeken die de Braziliaanse politiek op dit moment is, voor aanpassingen van de regelgeving rond de tussentijdse vervanging van senatoren en voor een gefixeerde hoeveelheid zendtijd op de tv tijdens verkiezingen.
Vraag aan een Braziliaan waar hij was op 7 juli 1990 en de kans is groot dat hij of zij dat nog weet. Het was zo'n dag dat er iets historisch plaatsvond. Iets wat zo'n diepe indruk op mensen maakt dat het in het geheugen gegrift staat. De dood van Cazuza was een vooraf aangekondigde, een waar al maanden via de massamedia naar werd toegeleefd.
Okee, ik geef toe het is niet zo mijn muziek, maar Cazuza is bij leven zo'n icoon in de Braziliaanse popmuziek geworden, dat ik in deze blog niet om hem heen kan gaan. Het was gisteren precies 23 jaar geleden dat Agenor de Miranda Araújo Neto (Rio de Janeiro, 1958) overleden is. Cazuza, oud-voorman van de in Brazilië legendarische popgroep Barão Vermelho, werd aan het einde van de jaren '80 van de vorige eeuw een held voor de Brazilianen, het boegbeeld van de strijd tegen HIV/Aids, het meest spraakmakende mondiale gezondheidsitem van die jaren. Vijf jaar vocht hij tegen de ziekte, maar tot vlak voor zijn overlijden is hij niet opgehouden met optredens. Tja, dat maakte veel indruk en leidde in die dagen tot mythische proporties van de zanger. (In Nederland vergelijkbaar met het optreden van René Klijn in Paul de Leeuw's immens populaire televisieprogramma Schreeuw van de Leeuw in 1992, waarin de eveneens door Aids getroffen zanger in een klap een legende werd.)
Persoonlijk heb ik ook nog iets aan Cazuza te danken. We schrijven 1996, het geboortejaar van mijn oudste dochter. Tot enkele dagen voor haar geboorte hadden we nog steeds geen naam voor haar gevonden. Nu wilde het toeval dat we die dagen, hoogzomer en het seizoen voor tropische muziek, toevallig een cassettebandje met opnames van Cazuza aan het draaien waren. "Nada, nada, nada, nada. Eu sou nada sem Você ..." Toen viel het kwartje. De verwijzing naar mij werd snel gemaakt en zo noemden wij onze eerste dochter Nada. (Gelukkig bleek het niet alleen "niks" te betekenen, want in andere talen dan het Portugees en het Spaans heeft het betekenissen als "morgendauw" (Arabisch), "hoop" (Servo-Kroatisch) en een van de woorden in het Sanskriet voor oerklank.)
Dus oproep aan mijn lezers: Waar was jij op 7 juli 1990?
Zijn naam valt steeds vaker als de mogelijke kandidaat namens de PT/Partido dos Trabalhadores voor het gouverneurschap van de belangrijkste Braziliaanse deelstaat São Paulo. Alexandre Padilha (foto), de huidige minister van volksgezondheid in het kabinet van presidente Dilma Rousseff, is paulistano (afkomstig uit de stad São Paulo). Hij is medicus en nog relatief jong voor een vooraanstaand politicus in Brazilië. Geboortejaar 1971, dus nog maar 43 als hij het volgend jaar tegen de zittende gouverneur Geraldo Alckmin zou gaan opnemen. Twee weken geleden zette hij zijn eerste stap in die richting. Padilha verhuisde formeel van zijn huidige kiesdistrict in Santarém (deelstaat Pará), waar hij in het eerste decennium van deze eeuw als medisch onderzoeker werkzaam was, naar São Paulo. De statuten van de PT schrijven voor dat een kandidaat minstens een aantal maanden in een gemeente/deelstaat woonachtig moet zijn geweest om voor die partij aan verkiezingen deel te mogen nemen.
Elza Fiuza/ABr
Padilha's carrière binnen de PT is snel gegaan. Zijn eerste stappen zette hij binnen de het campagneteam van presidentskandidaat Luiz Inácio Lula da Silva in 1989 en 1994, waarna hij, na een loopbaan in het hoger onderwijs en binnen de WHO, als chef institutionele relatie van het kabinet van de president zijn eerste serieuze kabinetspost in 2009 in de wacht sleepte. In 2011 werd hij door Dilma benoemd tot minister van volksgezondheid. Hij is binnen de beroepsgroep van de medici niet onomstreden, na zijn verdediging vorige week om buitenlandse artsen naar Brazilië te halen en zonder de benodigde Braziliaanse papieren in die gebieden aan de slag te gaan waar Braziliaanse artsen hun neus voor zouden ophalen. Naar aanleiding daarvan verklaarden zowel de Federale Medische Raad als de Vereniging van Artsen in Brazilië hem als "persona non grata" binnen hun geledingen, wat bij handhaving zou kunnen inhouden dat Padilha na het beëindigen van zijn politieke carrière in de toekomst niet meer als medicus aan de slag zou kunnen gaan. Alexandre Padilha heeft vooralsnog een schoon verleden als het om corruptie en machtsmisbruik gaat. Zijn naam wordt daarentegen wel in verband gebracht met financiële onrechtmatigheden begaan door Funasa, een belangrijk orgaan binnen het ministerie van volksgezondheid, waar Padilha in 2004 leiding aan gaf. Bij de aanbesteding van een aantal projecten op het gebied van de inheemse gezondheidszorg aan de Universiteit van Brasília zouden zich al vroeg onrechtmatigheden hebben voorgedaan die vervolgens door Padilha oogluikend zouden zijn toegelaten. In november 2011 stelde het federale OM officieel een onderzoek naar deze aantijgingen in, maar moest deze vervolgens aanhouden omdat Padilha als minister een bepaalde immuniteit heeft, een zogenoemde prerrogativa de foro. Mocht hij volgend jaar daadwerkelijk voor het gouverneurschap gaan dan zal hij zijn ministerschap tijdens de campagne moeten neerleggen, waarbij dit voorval hem nog wel eens voor lastige momentjes zou kunnen zorgen. Maar te klein bier om werkelijk zijn politieke achilleshiel te kunnen zijn. De kans dat Alexandre Padilha volgend jaar door de PT in São Paulo als haar kandidaat wordt aangewezen is groot. De socialisten zijn sinds de laatste burgemeestersverkiezingen op zoek naar jonge kandidaten om de toekomst van de partij te kunnen bestendigen. Dat leidde vorig jaar al tot de verkiezing van Fernando Haddad (1963) tot burgervader van de stad São Paulo. Ook de naam van Lindbergh Farias (1969) als mogelijk toekomstig PT-gouverneur van Rio de Janeiro lijkt in die richting te wijzen. Als mogelijke tegenkandidaten klinken de naam van de huidige minister van justitie José Eduardo Cardozo (1959), minister van onderwijs Aloizio Mercadante (1954) en natuurlijk nog steeds inofficieel, als gerucht oud-president Lula (1945) zelf. Dit laatste sluit ik uit. Lula heeft zijn tijd gehad en heeft achter de schermen de touwtjes stevig in handen. Padilha is een Lula-protegé, evenals Haddad. Beiden zijn vooralsnog zijn stromannen. Cardozo sluit voortdurend zichzelf uit en wijst daarbij dan ook steevast naar Padilha. En tja, Mercadante. In 2006 al eens in São Paulo verslagen door José Serra van aartsvijand de PSDB. Hoe graag hij een dergelijk ambt ook zou ambiëren en door zijn jarenlange trouw aan Lula en Dilma ook zou moeten verdienen heeft hij een zwakke plek, Aloizio is binnen het huidige politieke klimaat in Brazilië eenvoudigweg te oud.
Wat een klein wereldje toch, de Brazilianen en hun aanhang in ons koude kikkerlandje! Zo zit je in Amsterdam aan een keukentafel met allerlei nieuwe gezichten een fantastische film van Mendel Hardeman over Canudos, de historisch legendarische plaats in het binnen land van de deelstaat Bahia, na te bespreken. Vandaag blijkt dat een van hen gisteren het Viva Brasil Festival in onze hoofdstad openende met een concert in de RAI. Een vrouw met talent en een fantastische stem, die Ceumar. Van oorsprong afkomstig uit Minas Gerais maar nu al weer een paar jaar woonachtig in Amsterdam. Fijn zulke begaafde mensen onder ons te hebben.
Het is de laatste tijd wat met die vliegtuigen in de (internationale) politiek! De jacht van de Verenigde Staten op NSA-klokkenluider Edward Snowden heeft al tot de nodige taferelen in het luchtruim geleid. Van vermoedens van geheime vlchten naar voor hem veilige landen tot zelfs een heuse aanvaring van Washington met de landen in Zuid-Amerika verenigd in de UNASUR. De Zuidamerikaanse regeringsleiders spraken gisteren hun grootste diplomatieke ongenoegen uit tegen het sluiten van het luchtruim boven enkele Europese landen voor het vliegtuig van de Boliviaanse president Evo Morales, omdat de Verenigde Staten het vermoeden hadden dat Snowden met hem mee zou vliegen van de Oostenrijkse hoofdstad Wenen naar La Paz.
En ja hoor, in Brazilië is het gelijk ook weer raak. Zo zouden drie wel zeer vooraanstaande politici misbruik hebben gemaakt van vliegtuigen van de Braziliaanse luchtmacht om hen, samen met andere familieleden, naar respectievelijk een bruiloft (Senaatsvoorzitter Renan Calheiros) en de finale van de Confederations Cup in Rio de Janeiro (Kamervoozitter Henrique Eduardo Alves en diens neef, de huidige minister van sociale zaken, Garibaldi Alves Filho) te vervoeren. En dat terwijl in de steden 100 duizenden mensen de straat opgingen uit protest tegen corruptie en machtsmisbruik.
Het is dat het dagblad Folha de São Paulo de afgelopen dagen met deze onthullingen is gekomen, anders hadden de heren dat bereikt waar het de betogers in São Paulo en Rio de Janeiro in eerste instantie om was gegaan: gratis openbaar vervoer. Renan Calheiros, tijdens de demonstraties sowieso uitgeroepen als het toonbeeld van de corrupte politicus, verdedigde zich eerst nog dat het om een regeringsvlucht zou hebben gehandeld, maar later bleek het om het huwelijk van de dochter van een collega-politicus te gaan. Hij zou bereid zijn tot terugbetaling uit eigen zak. Ook Henrique Alves zei in eerste instantie op een officiële reis te zijn geweest (ontmoeting met de burgemeester van Rio de Janeiro) en daardoor niet zou hebben hoeven te betalen. Maar ja, een heel vliegtuig vol familieleden? Hij verklaarde dan ook, evenals neef Garibaldi Alves, de kosten voor de vlucht zelf terug te zullen betalen. Maar het genoemde bedrag zou volgens Folha niet toereikend zijn om de kosten van de vlucht te dekken, gemeten aan de prijzen die door de burgerluchtvaart worden gehanteerd. Het was dan ook niet meer dan vermakelijk dat een columniste van de FSP vandaag de suggestie aan de Movimento Passe Livre (de ngo die in Brazilië ijvert voor gratis openbaar vervoer voor iedereen) deed om een workshop te gaan organiseren met de partij van de beide politici, de regeringspartij PMDB.
Een aeronautisch incidentje in de Braziliaanse politiek, waar geen directe politieke consequenties uit zullen volgen. Daarvoor zitten Renan Calheiros, Henrique Eduardo Alves en Garibaldi Alves Filho te hoog in de politieke top van de coalitie rond presidente Dilma Rousseff. Maar het heeft het beeld van corruptie en machtsmisbruik in Brazilië, tijdens de demonstraties de belangrijkste grief tegen de huidige politieke gang van zaken, nog maar weer eens haarfijn bevestigd.
Waren het eergisteren de artsen die in Brazilië de straat opgingen, vandaag was het televisiestation Globo TV de reden voor duizenden om in Braziliaanse en buitenlandse steden een protestmars te houden. Er lijkt een patroon te gaan ontstaan in de nasleep van de grote massademonstraties die ruim 1 miljoen Brazilianen de afgelopen weken hebben gehouden. We zagen het al in de eindfase van het toernooi van de Confederations Cup. Er werd per speeldag in de halve finales en de finales in de respectievelijke speelsteden (Fortaleza, Salvador, Belo Horizonte en uiteindelijk Rio de Janeiro) een demonstratie gehouden tegen de geldverslindende internationale voetbaltoernooien. Daarna was de PEC 37 aan de beurt. Op de dag dat dit grondwetsvoorstel, waarbij de macht van het openbaar ministerie in strafzaken danig zou worden uitgekleed) in het Congres in stemming werd gebracht gingen de mensen om die reden de straat op. Eergisteren dus de medici uit protest tegen het plan van de regering-Dilma om buitenlandse artsen naar Brazilië te lokken, gisteren de betogingen tegen de slachtpartij van de militaire politie in een de volkswijk Maré in Rio de Janeiro en vandaag dus een groot gerenommeerd televisiestation. Zou dat het vervolg worden van de explosie van protesten die begin juni uitbrak? Dat de Brazilianen bij elk controversieel politiek of maatschappelijk event van de dag om die specifieke zaak de straat op gaan? Dat zou in mijn ogen een hoopvol vervolg van de warme junidagen betekenen, omdat de protesten dan niet als een nachtkaars uit zullen gaan. De diversiteit van de leuzen in juni, wat toen als een zwakte van de beweging werd beschouwd, zou nu wel eens haar sterkste kant kunnen zijn. Elke dag, van event tot event, de enorme geestdrift van die dagen uit de fles houden en de misstanden binnen de Braziliaanse maatschappij stap voor stap blootleggen
Dat zou ook kunnen verklaren waarom Globo TV gisteren en vandaag het doelwit was. "Weg met Rede Globo, het volk is niet dom!' ('Fora Rede Globo, O Povo Não é Bobo") en meerdere varianten daarop werd er in alle grote Braziliaanse steden gescandeerd.
Rede Globo is onderdeel van het media-imperium dat Roberto Marinho sinds 1965 heeft opgebouwd en als een van de grootste ter wereld geldt. Het is dé producent van telenovela's in Brazilië, de bij de bevolking immens populaire soaps, en het veelbekeken dagelijkse avondjournaal (Jornal Nacional). Door haar kijkdichtheid speelt Globo een grote rol binnen de Braziliaanse politiek. Het station kan tijdens verkiezingen vaak een doorslaggevende rol spelen, waarbij vooral de belangen van het meer conservatief-rechtse volksdeel (de Elite, zoals deze in de Braziliaanse volksmond genoemd wordt) lijken te worden gediend. De aantijgingen wegens corruptie tegen Globo zijn legio en in het nabije verleden werkte men nauw samen met de militaire regeringen. Het systematisch verstrekken van eenzijdige, tendentieuze informatie aan de bevolking zou volgens de demonstranten tot op de dag van vandaag door de grote mediaconglomeraten (naast Globo bijvoorbeeld ook Rede Record) worden volgehouden.
De demonstranten van de laatste weken hebben de politieke vooringenomenheid van Globo ook de afgelopen maand weer gemerkt bij de berichtgeving door het televisiestation. Er werd tot op het einde van protestgolf door Globo uitsluitend gefocused op de eis van de demonstranten om van de voorgenomen prijsverhoging van de buskaartjes af te zien. Alle andere eisen, die politiek veel verder gingen, werden eenvoudigweg niet genoemd. Toen de regeringen van São Paulo en Rio de Janeiro door de terugtrekking van de verhoging van de ov-kaartjes in de visie van de rechtse volksdeel de angel uit het protest hadden gehaald hoopte men de blijvende demonstranten eenvoudigweg af te kunnen doen als relzoekende studenten en daarmee de politie een argument in handen te geven om eventueel hardhandig op te kunnen treden. Het viel dan ook op hoe eenzijdig het station nadien inzoomde op het geweld en de reactie van de politie daarop. Een opzet om de studenten in diskrediet te brengen die vooralsnog niet is geslaagd. In mijn ogen een teken van veerkracht van de huidige protestbewegingen, die ondanks de berichtgeving in de officiële media de publieke opinie toch ook aan haar kant weet te krijgen..
De demonstranten hebben baat bij zoveel mogelijk gunstige publiciteit om de grote massa van de Braziliaanse bevolking achter zich te krijgen en zo daadwerkelijk veranderingen binnen de maatschappij mogelijk te kunnen bewerkstelligen. Rede Globo is daarbij voor hen de grote stoorzender gebleken, die in de ogen van de studenten het volk voor dom aanziet en dat door middel van haar programmering en berichtgeving ook zo wil houden.
Getuige bovenstaande video gaan de Globo-reporters in het veld het de komende dagen dan ook enorm zwaar krijgen. Vooral als je in ogenschouw neemt dat Rede Globo live uitzendt en daar internationaal zelfs ooit een Grammy voor heeft gekregen. Overal waar de reporters opduiken worden ze door omstanders uitgejouwd. Het begon met een zeer pijnlijk interventie van demonstranten in Brasília en kreeg haar vervolg in de dagen daarna. Ik ben reuze dan ook benieuwd hoe Rede Globo op deze enorme uitdaging zal gaan reageren, teneinde haar reeds opgelopen reputatieschade zoveel mogelijk te kunnen beperken.
Teneinde aan de eisen van de demonstranten van de afgelopen weken tegemoet te komen als het om de klachten over de gezondheidszorg gaat kondigde presidente Dilma vorige week aan 35.000 buitenlandse artsen te zullen gaan aantrekken om in de binnenlanden en aan de randen van de grote steden in de basiszorg aan de slag te gaan, op plaatsen in de periferie waar volgens het ministerie van volksgezondheid in Brasília gediplomeerde Braziliaanse artsen zelf niet aan het werk zouden willen gaan.
Dat leidde vandaag tot protestacties van Braziliaanse artsen die het helemaal niet zien zitten dat buitenlandse collega's zonder een Braziliaans document van bekwaamheid (de Revalida) hun collega's worden. In de deelstaten Acre, Amapá, Sergipe en het Federaal District wordt in de ambulante zorg de hele dag gestaakt, terwijl in andere deelstaten alleen op een bepaald tijdstip niet gewerkt zal worden. Beroepsverenigingen van artsen in Rio de Janeiro en Goiás hebben al aangekondigd artsen zonder Braziliaanse papieren helemaal niet toe te gaan laten.
Foto: Ilustrava/Correio do Povo
Volgens de artsen en veel demonstranten liggen de problemen binnen de Braziliaanse
gezondheidszorg in het geheel niet aan een vermeend tekort aan artsen. De medische beroepsverenigingen melden dat het aanbod aan artsen nog altijd groter is dan de vraag. Het zijn in hun ogen de veel te lage investeringen in de infrastructuur en de innovatie die tot wachtlijsten in de zorg en een slechte kwaliteit leiden. Dat geldt voor het gehele land, maar meer nog voor de periferie. Daar is inderdaad een groot gebrek aan gezondheidsposten, wat wordt veroorzaakt door een gebrek aan politieke interesse voor de bewoners in afgelegen gebieden of door de afwezigheid van veiligheid in stedelijke gemeenschappen (favela's), wat veroorzaakt wordt door het ontbreken van afdoende politiebescherming in die wijken tegen het geweld van criminele drugsbendes.
Met de keuze van presidente Dilma om het op een kwantitatief gebrek aan artsen te gooien en door het aantrekken van buitenlandse medici de kritiek van de demonstranten op haar beleid te smoren verdoezelt zij de investeringen waar binnen het Braziliaanse gezondheidssysteem werkelijk nood aan is. Op de lange termijn schieten de Brazilianen er helemaal niets mee op. Dilma en haar coalitie kunnen volgend jaar tijdens de verkiezingen goede electorale sier maken met statistieken die uitwijzen dat er dan wel meer artsen in Brazilië werkzaam zijn, maar de wachtlijsten en chaotische toestanden zullen op deze manier blijven bestaan. Alleen een grondige hervorming van het bestaande gezondheidssysteem (Sistema Único de Saúde/SUS) en dito doelgerichte investeringen zouden de oplossing kunnen zijn, maar dergelijke grootschalige projecten zijn in Brazilië vooralsnog politiek gedoemd te mislukken.
Deze parodie wil ik mijn lezers niet onthouden. Het orgineel schijnt een Australische reclamespot te zijn, waarmee de makers van deze video op haarscherpe wijze duidelijk maken waarom Rio de Janeiro toch zo'n heerlijke rotstad is.
Het TSE/Tribunal Superior Eleitoral is het hoogste kiesgerechtshof van Brazilië. Het is het federale gerechtshof dat de spelregels voor alle verkiezingen bepaald en er in de praktijk als een terriër op toeziet dat alle politieke partijen zich aan de afspraken voor eerlijke campagnes en dito stembusgang houden. In die hoedanigheid is dit hof dan ook de eerste aangewezene om te kunnen bepalen of een bepaalde volksraadpleging tot de mogelijkheden behoort en zo ja, aan welke voorwaarden deze dan zou moeten voldoen.
"Met deze machine kan je jouw bestemming kiezen"
In Brazilië bestaat sinds 1988 de mogelijkheid om een volksraadpleging uit te schrijven. In artikel 14 van de Federale Grondwet wordt daar expliciet de mogelijkheid toe geboden. Burgers kunnen dan wel niet zelf veranderingen in de grondwet initiëren, maar als het Congres (Huis van Afgevaardigden en Senaat) daartoe besluit zijn amendementen op diezelfde grondwet in principe mogelijk. De president kan het op (in dit geval) haar beurt niet zelf uitroepen. Presidente Dilma Rousseff kan alleen het Congres een verzoek daartoe voorleggen. Dat heeft zij vooralsnog niet formeel gedaan. Haar voorstel om een volksraadpleging met betrekking tot alleen politieke hervormingen is daarvoor zowel juridisch als politiek te omstreden en met een advies van de TSE denkt zij sterker te kunnen staan om het te kunnen bewerkstelligen. Dit heeft al tot juridische haarkloverij geleid, want volgens veel juristen, waaronder bepaalde leden van het federale hooggerechtshof, gaat Dilma met een presidentieel verzoek aan het TSE tot een onderzoek buiten haar boekje. Zij wijzen erop dat ook een dergelijk verzoek alleen door het Congres kan worden gedaan.
Vandaag bepaalde het TSE desalniettemin dat, na uitgebreid onderzoek door een technisch team van het hof, een volksraadpleging nog dit jaar tot de mogelijkheden behoort. Dat zou directe gevolgen kunnen hebben voor de stembusgang naar een nieuwe president, een nieuw Congres, nieuwe deelstaatgouverneurs en -parlementen in het najaar van 2014. De door Dilma voorgestelde hervormingen van het kiesrecht behelzen de manier van financiering van de verkiezingscampagnes en de wijze waarop er gestemd mag worden.
Zo zal er aan de stemgerechtigde Brazilianen worden voorgelegd of de stemmen proportioneel of via een absolute meerderheid moeten worden uitgebracht. Op dit moment geldt in Brazilië het laatste model. De winnaar in een kiesdistrict (reduto) gaat voor alle kiesgerechtigden van dat district naar een parlement op federaal of deelstaatniveau. Dit is in de praktijk een voordeel voor conservatieve politici. De Partido dos Trabalhadores/PT van presidente Dilma is op dit moment de enige politieke partij in Brazilië die een meer gestructureerde partijorganisatie kent zoals wij die in Europa gewend zijn. Met haar pleidooi om daarnaast via een gesloten partijlijst tot kandidaatstelling te komen, waarbij de partij bepaald wie waar op de kieslijst komt te staan, heeft deze partij het meeste te winnen bij een proportioneel systeem. Op dit moment geldt in het land een open kieslijst, waarbij een ieder er voor een bepaalde partij met de verkiezing direct aan de haal kan gaan. In de praktijk is dit nadelig voor de PT.
Daarnaast zal aan de kiezer worden voorgelegd of de campagnes direct door private personen of bedrijven kunnen worden bekostigd of dat de financiering proportioneel via een centraal orgaan zal gaan verlopen. Ook het huidige systeem waarbij personen en bedrijven stortingen in de verkiezingskassen van de politieke partijen kunnen doen is in het voordeel van meer conservatieve kandidaten. De PT denkt veel te kunnen winnen bij een centrale distributie van schenkingen.
De bal ligt nu bij het Congres, maar de oppositiepartijen PSDB, PPS, DEM en ook de linkse PSOL hun huid duur zullen verkopen. Zij zien de wens van Dilma tot een volksraadpleging, misschien niet ten onrechte, als een greep naar een meer permanente macht van de socialisten.
Het interview vandaag in het dagblad O Globo met de minister van Financiën Guido Mantega (foto) maakt veel duidelijk over de strategie van de regerende Partido dos Trabalhadores/PT. Er mogen dan ruim 1 miljoen Brazilianen de afgelopen weken de straat zijn opgegaan om te protesteren tegen de vele misstanden binnen de samenleving, dat is nog altijd een fractie van de 200 miljoen inwoners dat het land telt. De insteek van de socialisten is het beheersen van de inflatie en het creëren van voldoende werkgelegenheid voor alle Brazilianen. De eerlijkheid gebiedt het te zeggen, dat is toch waar het de meerderheid van de Brazilianen om gaat. Een meer dan redelijk inkomen waarmee men zich in de basisbehoeften kan voorzien en zo kan overleven in een keiharde maatschappij als de Braziliaanse.
Natuurlijk, goede onderwijs- en gezondheidszorgvoorzieningen, geen corruptie als ook een veilige leefomgeving zijn voor alle bewoners een groot goed. Maar ze wegen in de praktijk niet op tegen een gewaarborgd inkomen om het gezin te laten overleven.
De gemiddelde Braziliaan is niets anders gewend dan dat de collectieve voorzieningen slecht zijn en staan ronduit sceptisch tegenover beloften van politici tot verbetering. Ze weten wel beter. Al jarenlang wordt ze een betere kwalitatieve toekomst voorgeschoteld, maar als het puntje bij paaltje komt zien ze daar weinig voor terug en blijft er veel geld hangen aan te grote strijkstokken van de heersende elite.
De door de PT uitgevoerde ´Bolsa Família´ en het huisvestingsproject `Minha Casa. Minha Vida´ zijn haar grootste politieke verdiensten. Het zijn de troefkaarten waarmee presidente Dilma volgend jaar een herverkiezing kan zeker stellen. Maar wederom, deze programma´s voorzien in de meest grote basisbehoeften van de bevolking: een redelijk inkomen en een eigen huis om in te leven. Daarmee laat de PT haar politieke opponenten aan de rechterzijde achter zich. De PSDB (in werkelijkheid via de Bolsa Escola dé bedenker van een zeker basisinkomen) en haar bondgenoten hebben electoraal het nakijken.
De PT is op dit moment, in antwoord op de maatschappelijke protesten, op kwantitatief gebied vooral bezig met pappen en nathouden. Er worden hervormingen in het leven geroepen die allang gaande zijn en de belofte om een volksraadpleging te houden voorafgaand aan staatsrechtelijke hervormingen lijkt helaas vooralsnog weinig kans te maken.
Zoals minister van Financiën Mantega tijdens het interview al aankondigde, uitgaven voor verbetering van de collectieve voorzieningen zullen ten koste gaan van andere uitgaven of van een verhoging van de belastingen. En net zoals bij ons in Europa lijkt dat uiteindelijk in tijden van economische crisis tot mededogen van het electoraat te leiden.
.JPG)
