Dilma gaat niet, vooralsnog

Dilma gaat niet. Na een uitgebreid gesprek met haar minister van buitenlandse zaken Luiz Alberto Figueiredo heeft zij besloten het in oktober voorgenomen staatsbezoek aan de Verenigde Staten op het laatste moment af te gelasten. Wel zal zij deze maand naar New York afreizen voor een toespraak voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, waar zij de illegale afluisterpraktijken van de NSA/National Security Agency publiekelijk in forse bewoordingen aan de kaak zal stellen.
Het zit de Brazilianen hoog nu bekend is geworden dat Washington de communicatie van Braziliaanse burgers, strategisch economische vooraanstaande bedrijven als energiegigant Petrobras en leden van de Braziliaanse regering, inclusief die van de presidente zelf, heeft onderschept. De vriendschap tussen beide landen is ernstig verzuurd. Het wantrouwen is zo groot dat het Congres de journalist Glenn Greenwald voor een gesprek naar Brasília heeft uitgenodigd en dat er zelfs stemmen opgaan om met Edward Snowden in Moskou persoonlijk in gesprek te gaan.

Foto: Roberto Stuckert Filho

De druk op Dilma om niet te gaan werd de afgelopen dagen opgevoerd nadat ook haar mentor oud-president Luiz Inácio Lula da Silva en de nog altijd zeer invloedrijke Franklin Martins, een veteraan uit de strijd tegen de militaire dictatuur en voormalig perschef van Lula, haar van een bezoek poogden af te zien. Het steekt hen vooral en zo werd dat ook door Dilma zelf uitgesproken dat de legitimering voor de afluisterpraktijken, de strijd voor nationale veiligheid van de Verenigde Staten en haar oorlog tegen terrorisme, geen steek houden nu ook is gebleken dat Petrobras door de NSA aan een onderzoek werd onderworpen. Dat duidt immers op strategisch economische belangen en dan met name vanwege de enorme business-mogelijkheden die met de winning van aardolie voor de kust van de deelstaten Rio de Janeiro en Espírito Santo in het verschiet liggen, het zogenoemde pre-salproject.
Brasília wil en moet onder de omstandigheden een statement maken. Er is haar toch veel aan gelegen de bilaterale verhoudingen tussen de beide landen in stand te houden. Daarom wordt er al gesproken over het maken van een nieuwe afspraak voor een staatsbezoek op de korte termijn. Het zou het eerste staatsbezoek van een Braziliaans staatshoofd aan Washington betekenen sinds 1995, toen president Fernando Henrique Cardoso op het Witte Huis zijn opwachting maakte. En ook het officiële en bejubelde bezoek van de Amerikaanse president Barack Obama aan Brazilië in 2011 ligt velen nog vers in het geheugen.

Brazilië en de huidige regering van de Verenigde Staten zijn tot elkaar veroordeeld op het wereldtoneel. Ze delen bilaterale, regionale en mondiale belangen op ideologisch gebied. Het lijkt er dan ook op dat Dilma en met haar de huidige regeringscoalitie in Brasília er binnenlands belang bij hebben om het spel hoog te spelen. Volgend jaar zijn er verkiezingen in haar land en niet reageren zou haar stemmen kunnen gaan kosten nu alle partijen unaniem schande spreken van de Amerikaanse handelswijze. Daarnaast leidt het afluisterschandaal de aandacht af van de straatprotesten in Brazilië, die sinds juni tot op de dag van vandaag het politieke establishment tarten.
Dilma zal nu niet gaan, maar de Obama-factor zal laten zien dat de Braziliaans-Amerikaanse verhoudingen er uiteindelijk niet al te veel schade aan zullen ondervinden.