Onrust in Sampa

Het is weer raak in de stad São Paulo. De kranten openen vandaag weer met grote koppen. Vandalisme, straatgevechten en een zeer repressief politieoptreden De aanleiding is de verhoging van de kaartjes voor het openbaar vervoer in de stad. De tickets voor bus, metro en trein zullen met 20 centavos stijgen naar een bedrag van R$3,20 (omgerekend 1,28 euro). Waar hebben we het dan over zou je als westers mens kunnen denken. Daarbij moet men bedenken dat een dergelijke tariefsverhoging voor ons luttel lijkt, maar voor Brazilianen die moeten rondkomen van een minimaal salaris is het een enorme aderlating. Dit minimumsalaris ligt op dit moment in São Paulo op R$755 (302 euro) per maand. Veel werknemers zijn afhankelijk van het OV en zullen met de prijsverhoging per maand meer dan 26% van hun inkomen (zo'n R$200) aan bus, trein of mero kwijt zijn.
Het gegeven dat ruim 10.000 mensen de belangrijkste straten in de binnenstad van São Paulo bezetten wordt dan ook niet zozeer door alleen de prijsverhoging ingegeven maar heeft daarnaast ook een meer ideologische voedingsbodem, ingegeven door het hedendaagse andersglobalisme van anti-kapitalistische snit en in dit geval geïnitieerd door de Movimento Passe Livre/MPL.
 

De Movimento Passe Livre werd in 2005, tijdens het World Social Forum in de Braziliaanse stad Porto Alegre, opgericht en pleit voor gratis openbaar vervoer in de Braziliaanse steden. Door het overhevelen van het openbare transportsysteem uit de private sfeer naar een overheidsbedrijf hoopt men een dubbelslag te maken: enerzijds open toegankelijkheid voor een ieder en met name de mensen met de laagste inkomens en anderzijds de verlaging van de notoire autodichtheid in de steden en daarmee een aanzienlijke vermindering van de druk op het milieu.
Sinds het begin van dit jaar is de MPL met een grote nationale campagne bezig om haar doelstellingen voor het voetlicht te brengen en daarmee de discussie in Brazilië op gang te helpen. In maart gaf de lokale afdeling van de stad Porto Alegre het startschot. Deze actie kreeg haar vervolg in andere Braziliaanse steden als Natal, Salvador, Rio de Janeiro, Goiânia en een aantal keer in diverse wijken van de stad São Paulo. Wat hierbij opvalt is de zeer activistische manier van actievoeren. Er worden blokkades van belangrijke wegen in de stad opgeworpen en er worden pogingen ondernomen gemeentehuizen te bezetten. Wie het Braziliaanse actiewezen een beetje kent weet dat dit in het land het kenmerk is van veel sociale, meestal socialistisch geörienteerde organisaties, waarvan de landlozenbeweging MST (Movimento dos Trabalhadores Rurais Sem-Terra), de daklozenbeweging MTST (Movimento dos Trabalhadores Sem-Teto) en de inheemse groeperingen het meest tot de verbeelding spreken. Daar is het laatste decennium de beweging van de anders-globalisten bijgekomen, tegenwoordig te herkennen aan het typische Guy Fawkes-masker van die protestbeweging, maar daarmee ook een zekere radicalisering van het actiewezen.

In een land waar 'çrowd-control' door de militaire politie bijna per definitie tot gewelddadige repressie leidt moet deze radicalisering van het publieke debat welhaast automatisch leiden tot een ontsporing van die protestmanifestaties. En aldus geschiedde ook dit keer. De politietop en lokale politici verklaren via de media de actievoerders tot 'chaos veroorzakende anarchisten', lijken daarmee het gewelddadig optreden voor het publiek te kunnen legitimeren en slaan vervolgens hard toe. De demonstranten, veelal jongeren en studenten, laten dit niet over hun kant gaan en de straatgevechten zijn een feit. Er zijn tot nu toe geldboetes ter waarde van 8.000 euro (R$20.000) uitgeschreven en werden er twintig demonstranten naar het zich laat aanzien willekeurig opgepakt.

Voor officieel standpunt Amnesty International in dit conflict, zie persverklaring (in Portugees) van vandaag,