De oude elitaire reflex

Oproep vandaag op de website van Jornal do Brasil, kort samengevat: "Brazilianen, weest waakzaam! De radicalisering van de protesten zal leiden tot uitholling van de democratie en het is niet uit te sluiten dat duistere buitenlandse krachten de nobele zaak van de demonstranten geen goed zal doen. Het met stenen bekogelen van de kathedraal van Brasília en de brandbommen tegen het Itamaraty, het Braziliaanse ministerie van buitenlandse zaken in de federale hoofdstad, zouden kunnen leiden tot een herhaling van 1964!".

Poster in Museu da República/Rio de Janeiro

De massale demonstraties van de afgelopen weken in een honderdtal Braziliaanse steden hebben, althans in de pers, een nieuwe wending genomen. Er wordt gerept van een heuse "burgeroorlog", aangevoerd door anarchistische, want on-Braziliaanse oproerkraaiers. Koude Oorlogs-taal, die het nog steeds goed lijkt te doen in de publieke opinievorming. Vooral die toevoeging van vermeende buitenlandse invloeden geeft te denken. Nationalisme is een goed wat de gemiddelde Braziliaan met de paplepel is ingegoten en waar de politiek als het haar uitkomt maar al te graag gebruik van maakt. Denk maar aan de rechtvaardiging in het recente verleden binnen bepaalde kringen van een sterke militaire aanwezigheid in het Amazone-gebied, waarbij veelvuldig gewag wordt gemaakt van 'buitenlandse belangen' die Brazilië de exploitatie van haar rijkdommen zou willen ontzeggen.
De grote Braziliaanse mediaconglomeraten spelen een belangrijke rol in het politieke bedrijf van alledag en dan vooral in het belang van de conservatief georiënteerde elite van het land. De trend op radio, televisie en op papier zal er vanaf van vandaag dan ook een zijn van pure bangmakerij. Om zo een klimaat te kunnen creëren waarin gewelddadig optreden tegen al te links-progressieve geluiden voor de gewone, vredelievende Braziliaan uiteindelijk gerechtvaardigd zal zijn.
Hoe cynisch deze strategie op dit moment in de geschiedenis is blijkt wel uit het feit dat de zittende elite de Braziliaanse bevolking een nieuw militair ingrijpen in een vermeende burgeroorlog wil doen vermijden door te wijzen op het ingrijpen van de strijdkrachten in 1964. Haar eigen product uit een tijd dat de Koude Oorlog daadwerkelijk een actualiteit was. Rechts-Brazilië lijkt gevangen te zitten in haar eigen anachronistische logica.
Ik hoop dat de huidige, oprechte golf van sociale onvrede, die door de overgrote meerderheid van de demonstranten op een vreedzame wijze wordt uitgedragen, deze conservatieve manier van gestadige manipulatie van de publieke opinie zal weten te doorbreken. Dát zou het grootste winstpunt van de afgelopen weken zijn.