Strikt genomen is de afzetting van president Fernando Lugo als president van Paraguay afgelopen zaterdag, als men het procedureel bekijkt, geheel volgens geldend Paraguayaans staatsrecht verlopen. Het is vooral de voortvarendheid die men het Huis van Afgevaardigen en de Senaat in de hoofdstad Asunción op morele gronden democratisch gezien kan kwalijk nemen. Het was Lugo immers nauwelijks gegund zich tijdens het politieke proces in het parlement adequaat te kunnen verdedigen. Hij kreeg uiteindelijk slechts twee uur spreektijd, veel te weinig voor een afgewogen presidentieel weerwoord tijdens een politiek gevoelige zaak als een impeachment-proces. Kort samengevat heeft de oppositie formeel-juridisch correct gehandeld, maar het moreel-politiek laten afweten.
Natuurlijk was het van tevoren al duidelijk dat de oppositie erin zou gaan slagen Lugo per stemming uit zijn ambt te zetten. De oppositie heeft, nadat de liberale Partido Liberal Radical Auténtico/PLRA vorige week de coalitie rond de president verlaten had, de meerderheid in het parlement. Geruchten gaan dat Lugo's opvolger, diens voormalige vice-president en PLRA-leider Federico Franco, reeds voor de stemmingen in het Congres hadden plaatsgevonden de ambassadeur van Paraguay's machtigste buurman Brazilië op de hoogte zou hebben gesteld van diens aanstaande presidentsschap. Zo zeker was men klaarblijkelijk al van de zaak.
Het blijft vooralsnog speculeren wat de Partido Liberal Radical Auténtico van Federico Franco ertoe heeft gebracht om als tweede partij van het land de regeringscoalitie van Fernando Lugo voortijdig te verlaten en zo de weg vrij te maken voor een impeachment-proces. Mijn theorie is dat de liberalen dit om strategische en electorale redenen hebben gedaan. Over negen maanden zijn er immers opnieuw presidentsverkiezingen, waarbij alles erop wees dat de partij van de bij de gewone Paraguayaan zo populaire Lugo, die zelf onherkiesbaar is en zichzelf in de strijd om een senatorschap zal werpen, zo goed als zeker een nieuw mandaat zou binnenhalen. Dit zou betekenen dat de PLRA nogmaals de tweede viool zou moeten gaan spelen, terwijl de nieuwe linkse regering zich meer en meer zou kunnen gaan conformeren met de meer radicalere Latijnsamerikaanse landen van de ALBA-groep rond de huidige Venezolaanse president Hugo Chávez.
De aanleiding voor het impeachment-proces, een gewelddadige confrontatie tussen de nationale politie en landloze activisten in Curuguaty waarbij zeventien doden vielen (elf boeren en zes politiemensen), is in Latijns-Amerika zo `normaal` dat geen enkele regeringsleider op het continent, zowel op nationaal als op provinciaal niveau, er ooit door in de verdrukking is gekomen en het veld heeft moeten ruimen. Alleen deze trendbreuk geeft al te denken. Paraguay is een eigenaardig land, maar komt voor de primeur van een dergelijke progressiviteit niet direct in aanmerking, vooral niet als de aanzet afkomstig is uit de rechtse hoek van het Paraguayaanse politieke spectrum.
Het is vooral interessant om te bezien hoe met name de Braziliaanse regering zich de komende maanden ten aanzien van de crisis in buurland Paraguay gaat ontwikkelen. Direct na de 'parlementaire staatsgreep' (in Brazilië als snel golpeachment genoemd) veroordeelde presidente Dilma Rousseff het gedwongen vertrek van Fernando Lugo in de hardste bewoordingen, geheel conform de unisono reactie van de rest van de Latijnsamerikaanse staatshoofden. Daags daarna zwakte haar adviseur op buitenlandse zaken het standpunt al weer wat af. Brasília respecteert de democratische rechtsgang in Paraguay en zal zich niet in haar interne aangelegenheden mengen, zo heette het. Men riep dan wel de ambassadeur uit Asunción terug en stemde in met de tijdelijk schorsing van Paraguay als lid van het handelsblok Mercosur, maar mijns inziens is daar toch veel symboolpolitiek bij in het geding. Een politieke afgezant kan altijd snel weer terug en de schorsing betreft slechts de ontzegging van de aanwezigheid van het Paraguayaanse staatshoofd bij een top van de vier regeringsleiders in het Argentijnse stad Mendoza aanstaande dinsdag.
De Braziliaanse economische en politieke belangen in Paraguay zijn groot en het land kent een aanzienlijke Braziliaanse gemeenschap. Er is Brazilië dan ook alles aan gelegen de rust en de orde in het kleine buurland te handhaven, Paraguay binnen de eigen politieke invloedssfeer te behouden en het land zo uit de meer radicalere ALBA-sfeer los te weken. Het was dan ook een teken aan de wand dat de nieuwe president Federico Franco zich na de machtsovername publiekelijk een fan van Luiz Inácio Lula da Silva en Michelle Bachelet, de pragmatisch-socialistische oud-presidenten van respectievelijk Brazilië en Chili, verklaarde en zich in uiterst scherpe bewoordingen tegen de Venezolaanse president Hugo Chávez afzette.
Tegenover vertegenwoordigers van nationale mensenrechtenorganisaties verklaarde president Franco de mensenrechten te zullen respecteren, bestaande vrijheden te handhaven en concreet een begin met de landhervorming te zullen maken. Mooie, maar o zo bekende woorden uit de mond van een regeringsleider uit Latijns-Amerika. Vooralsnog krijgt Federico Franco, mits hij de oude machthebbers van de rechtse Colorado-partij buiten de macht weet te houden, van mij het voordeel van de twijfel.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten