Fiscale armklem - Herinvoering CPMF

De regering van presidente Dilma Rousseff zit in politiek en economisch zwaar weer. De economische cijfers kelderen naar beneden en de verwachten voor de komende tijd zijn niet echt hoopgevend. De regering ziet zich genoodzaakt te bezuinigen op haar uitgaven, wat reeds heeft geleid tot snijden in bepaalde sociale voorzieningen. Maar ook in zoiets actueels als de bestrijding van epidemieën in het land. Zo werd vandaag door het dagblad Folha de São Paulo op haar website onthuld dat op het federale en deelstaatbudgetten voor het bestrijden van de Aedes Aegypti, de mug die verantwoordelijk is voor knokkelkoorts (dengue) en het gevreesde zika-virus tussen 2014 en 2015, danig is gesneden.
Een andere manier om het begrotingstekort van de federale regering te lijf te gaan is het verhogen van de belastingen en de invoering van nieuwe fiscale maatregelen.

Marcos Santos-USP Imagens

Het politiek meest omstreden nieuwe belastingvoorstel op dit moment is de herinvoering van de CPMF, de Contribuição Provisória sobre a Movimentação ou Transmissão de Valores e de Créditos e Direitos de Natureza Financeira. Een hele mond vol voor een fiscale maatregel die in gewoon Nederlands een belasting op financiële transacties heet. Een federale belasting die reeds eerder in Brazilië heeft bestaan. Het werd in 1997 onder de toenmalige president Fernando Henrique Cardoso ingevoerd als opvolger van de IPMF (Imposto Provisório sobre Movimentação Financeira), een soortgelijke belasting in 1993 in het leven geroepen door de toenmalige minister van Financiën onder president Itamar Franco, diezelfde FHC. Beide belastingen zou volgens economen de Braziliaanse Staat geen windeieren hebben gelegd. Door een wettelijke verplichting kwamen de inkomsten van de belasting sinds 1999 exclusief ten goede van de gezondheidszorg, werkloosheidsvoorzieningen en een anti-armoedefonds.        

In 2007 maakte president Luiz Inácio Lula da Silva er echter met enorme tegenzin een einde aan nadat de senaat een voortzetting van de belasting had geblokkeerd. Hierdoor ontviel met name de volksgezondheidssector een aanzienlijk deel van haar financiering. De druiven waren voor Lula des te zuurder omdat twee PMDB-senatoren uit zijn regeringscoalitie in dit geval met de oppositie van PSDB en DEM hadden meegestemd.

In 2008 probeerde Lula de belasting opnieuw in te voeren onder de naam Contribução Social para a Saúde (CSS). Het enige verschil met de verworpen CPMF was dat mensen met een inkomen tot ruim R$3.000 van belastingheffing werden ontzien. Daarnaast heeft deze belasting een permanent karakter i.t.t. de IMPF en de CMPF die om de zoveel jaar door het Congres verlengd moesten worden. Het Huis van Afgevaardigden nam het wetsvoorstel aan, maar deze is tot op de dag van vandaag hangende in de senaat.

De huidige presidente Dilma Rousseff kwam direct na haar verkiezing in oktober 2010 met een wetsvoorstel tot herinvoering van de CPMF. Daarbij kreeg zij de steun van alle deelstaatgouverneurs van de PSB (de grote overwinnaar van de deelstaatsverkiezingen dat jaar) en zelfs van Antônio Anastasia, de gouverneur van de politiek belangrijk deelstaat Minas Gerais en lid van de oppositionele PSDB. Maar tot op de dag van vandaag is de herinvoering nog niet afgerond, sterker nog het is een van de heetste electorale hangijzers van dit moment geworden. De werkgevers laten geen gelegenheid onbenut om hun ongenoegen over weer een nieuwe belasting te uiten en weten zich gesterkt door de flinke politieke steun van een Congres dat door wispelturigheid binnen wederom de PMDB-fractie in het Huis van Afgevaardigden op de hand van de oppositie is. Daarnaast weet diezelfde oppositie, waaronder PSDB-prominent en voormalige invoerder van zowel de IMPF als de CMPF Fernando Henrique Cardoso, hogere belastingdruk politiek-electoraal handig uit te spelen. Wat aanleiding is tot velerlei creatieve cartoons en spottekeningen. (link)

Daarmee wordt het Dilma uitermate lastig gemaakt om uit de huidige budgettaire crisis te kunnen komen en de financiering van haar populaire sociale programma's als Bolsa Familia, Minha Casa Minha Vida en andere sociale maatregelen in gevaar ziet komen. Programma's op basis waarvan zij met name door de middenklasse tot tweemaal toe werd gekozen.