Wapenwet onder vuur

In 2003 werd in Brazilië een zeer belangrijke federale wet aangenomen in de strijd tegen hoge moordcijfers in het land. Die wet (Lei 10.826/2003) voorziet onder andere in een ontwapeningsprogramma, waarbij burgers jaarlijks worden uitgenodigd hun vuurwapens, al dan niet legaal in hun bezit, bij de autoriteiten in te leveren teneinde vernietigd te kunnen worden. De aanname van dit Estatuto do Desarmamento werd binnen sociale en mensenrechtenkringen dan gezien als een mijlpaal op weg naar een meer veilige Braziliaanse samenleving. Want naar het inleveren van vuurwapens werd er tevens een stringentere controle op vuurwapenbezit in het leven geroepen, waaronder een aanscherping van het vergunningenstelsel en de aanleg van een databestand van vuurwapens die in omloop zijn. Dit laatste om onderzoek naar vuurwapen gerelateerde misdrijven doeltreffender te kunnen ondersteunen. Sinds 2003 zijn er op basis van dit ontwapeningsstatuut meer dan 500.000 vuurwapens bij de Braziliaanse autoriteiten ingeleverd, wat volgens het ministerie van Volksgezondheid zou hebben geleid tot een reductie van de moordcijfers met 12%.

Foto: PSOL

Een federale parlementaire onderzoekscommissie kwam al in 2006 tot de conclusie dat van het totale aantal in beslag genomen vuurwapens 78% van Braziliaanse makelij is. Met andere woorden, de interne markt is voor Braziliaanse wapenfabrikanten van groot strategisch belang.

De illegale wapenhandel is na de verboden handel in drugs een van de meest lucratieve misdrijven die er bestaat. Men heeft berekend dat in Brazilië voor elk in beslag genomen vuurwapen er dertig weer illegaal in de maatschappij verschijnen. Teneinde de federale politie, in Brazilië verantwoordelijk voor het bewaken van de externe grenzen van het land, het werk te bemoeilijken concentreren de handelaren een klein, maar relatief eenvoudig op te sporen gedeelte van de import van wapens via de weg. Dit teneinde de grote bulk, dat via het luchtruim of van overzee komt, ongehinderd door te kunnen laten gaan. Het merendeel van de wapens komen via Paraguay het land binnen. Dat buurland kent geen eigen wapenindustrie. Het blijkt in de praktijk ... wapens van Braziliaanse makelij te exporteren. Veel daarvan via de deelstaat Mato Grosso do Sul, de grensstad Foz do Iguaçu (Paraná) en in toenemende mate via de stad Uruguaiana in de deelstaat Rio Grande do Sul). (Een van de meest onthutsende bevindingen van de reeds bovengenoemde parlementaire onderzoekscommissie was trouwens de grootschalige medeplichtigheid van Braziliaanse politiemensen bij de smokkel van de wapens naar Brazilië, die daarbij in ruil voor informatie en daadwerkelijke hulp zo'n 10 tot 20% van de winst opstrijken.)

Nu blijkt dat er in het nieuw gekozen Huis van Afgevaardigden pogingen worden ondernomen om de verworvenheden van de wapenwet terug te draaien. Hierbij probeert de wapenfactie (de bancada da bala, letterlijk de 'kogelfactie', parlementariërs wiens campagnes mede door de wapenindustrie zijn bekostigd), onder aanvoering van een federaal afgevaardigde van de PMDB uit Santa Catarina, via een speciale kamercommissie daartoe het Congres te bewegen om Braziliaanse burgers vrij wapenbezit toe te staan. Van de 19 commissieleden zijn er 10 die aantoonbaar steun van de wapenlobby genieten, inclusief zowel de voorzitter- als het vice-voorzitterschap van de commissie. Teneinde de voortgang van de plannen te bespoedigen zijn de zes voorgenomen publieke hoorzittingen gereduceerd tot een bijeenkomst in Brasília waar belanghebbenden hun mening mogen verkondigen. Alle seinen staan dus op groen dat het wetsvoorstel voor een plenaire beraadslaging behandeld zal gaan worden.

Teneinde deze voor de veiligheid in het land zeer schadelijke ontwikkeling te kunnen keren hebben een veelvoud van ngo's en experts op het gebied van de openbare veiligheid in Brazilië inmiddels een open brief aan de voorzitter van het federale Huis van Afgevaardigden geschreven.