Veiligheid tijdens de Copa das Copas

De federale regering van presidente Dilma Rousseff heeft vandaag ferm verklaard dat het WK Voetbal, dat in juni en juli in Brazilië zal gaan plaatsvinden en door haar de Copa das Copas genoemd, niet door geweld op straat besmet zal worden. Dat is duidelijk geworden nadat zij vandaag in Brasília topoverleg heeft gehad met kopstukken binnen het nationale veiligheidsbeleid. Dit overleg zal op reguliere basis elke maand gaan plaatsvinden en is er vooral op gericht om met name de communicatie tussen de federale politie en de diverse politiediensten in de deelstaten te stroomlijnen. De operatie, die momentum heeft gekregen na de gewelddadige manifestaties van het afgelopen weekeinde in São Paulo, zal onder verantwoordelijkheid van minister van Justitie José Eduardo Cardozo (foto) komen te staan. Hij verklaarde dat de politie hard zal gaan optreden, maar wel binnen de grenzen van de wet.

De wereldvoetbalbond FIFA sprak direct na de bijeenkomst haar vertrouwen uit in de veiligheidsmaatregelen die door de regering tijdens het toernooi getroffen zullen worden om de supporters, de delegaties en de pers in bescherming te nemen. De bond wijst erop dat vorig jaar tijdens de Confederatie Cup ook alles goed is verlopen terwijl duizenden Brazilianen in de steden de straat op gingen om hun ongenoegen tegen de peperdure sportevenementen duidelijk te maken en hun eis kracht bij te zetten om het geld in de verbetering van met name het onderwijs en de gezondheidszorg te steken. Men verklaarde dan ook geen enkel probleem met vreedzame demonstraties te hebben maar wars te zijn van gewelddadig vandalisme. Maar daar knelt nu juist de schoen. In de maanden na het mini-WK, zoals de Confederatie Cup ook wel genoemd wordt, zijn de demonstraties onder invloed van anarchistische bewegingen als Black Bloc gewelddadiger geworden en het ziet er niet naar uit dat die geest weer in de fles is terug te brengen.

De federale overheid, lees de federale politie, zal in de opzet een centrale, coördinerende rol gaan vervullen en naar eigen zeggen geen enkel ongeoorloofd politie-optreden te zullen tolereren. Het baart de regering zorgen dat afgelopen zaterdag in São Paulo een demonstrant zwaargewond is geraakt door een kogel van de Speciale Ordetroepen van de politie en ook dat de politieagenten tijdens hun optreden de ID-insignes afgedekt hadden. Daarnaast druiste het geheel tegen de regels van de deelstaat São Paulo in dat de politiemensen de getroffen jongen zelf naar een ziekenhuis hebben getransporteerd. Dit is een exclusieve taak voor ambulancediensten teneinde 'gerommel' van de politie op de crime scene te kunnen voorkomen. Het kwam en komt in enkele delen van Brazilië nog altijd voor dat politiemensen na een illegale actie met slachtoffers, al dan niet overleden, aan de sleep gaan om bewijsmateriaal te kunnen verdoezelen.
Sceptici in Brazilië zetten dan ook hun vraagtekens bij de federale controle van de inzet van de militaire politie, die onder de verantwoordelijkheid van de afzonderlijke deelstaten vallen. Er wordt gevreesd dat deze politiedienst, met name in grote steden als São Paulo en Rio de Janeiro, hun eigen plan zullen trekken teneinde hun eigen belangen zeker te kunnen stellen. En die zou, volgens dezelfde sceptici, er vooral op gebaseerd zijn om de eigen deelstaatoverheid te destabiliseren om zo de regie over de openbare veiligheid in eigen hand te kunnen houden. Ook de inzet van de strijdkrachten wordt niet gezien als de oplossing van de problemen tussen de politiediensten en hun broodheren. Er zou binnen het leger veel onvrede zijn over de manier waarop zij door de federale overheid wordt bejegend. Vooral de lage salarissen, de arbeidsomstandigheden en de carrière-mogelijkheden zouden binnen de strijdkrachten beperkt zijn.
De plannen van de federale overheid die tot nu bekend zijn geworden gaan uit van een totaal budget van R$1,170 miljard (een slordige 600 miljoen euro), dat verdeeld zal worden over een vijftiental thematische gebieden. Ter coördinatie van de 14 verschillende vaste en mobiele commando- en controlecentra (twee nationale centra in Brasília en Rio de Janeiro en de overige twaalf in de andere speelsteden) is binnen het ministerie van Justitie een apart secretariaat opgezet, het Secretaria Extraordinária para Segurança de Grandes Eventos. Driekwart van het budget zal gaan naar de aankoop van materiaal en de rest voor de kosten van het systeem als geheel. Het technologisch materieel dat aangeschaft gaat worden betreft controle vanuit het luchtruim en observatieplatforms. De aanschaf zal om kosten te kunnen besparen centraal door de federale overheid gebeuren, waarna het materieel over de deelstaten verdeeld zal worden. Ook wordt er gedacht aan uitbreiding van de militaire politie met 1.000 extra manschappen en 700 voor de civiele politie. Daarnaast maakte men eerder deze maand bekend speciale elite-eenheden van de politie in te zullen gaan zetten. Deze Força Nacional de Segurança Pública bestaat sinds 2011 en kan worden ingezet bij uiterst gewelddadige situaties in het land.
De Braziliaanse speelsteden zullen in de aanloop naar 12 juni, wanneer in São Paulo de aftrap zal worden genomen, de komende maanden langzaam veranderen in kleine politiestaatjes en het zal nog een hele klus voor de federale autoriteiten worden om daar de regie over te kunnen behouden.