Het einde van een nachtmerrie

In 2002 was ik voor Amnesty International in São Paulo, waar ik naast het nodige lobbywerk van het Internationaal Secretariaat in Londen de opdracht had meegekregen om her en der in het veld mijn licht op te steken met betrekking tot politiegeweld en de activiteiten van doodseskaders in met name de armere buurten van de stad. Dat bracht me onder andere naar Sapopemba, het grote sloppenwijkencomplex in de Zona Sul van de metropool, en leidde tot gesprekken met diverse mensenrechtenorganisaties ter plekke. Naast alle verhalen over gewelddadige moordpartijen en bedreigingen aan het adres van mensenrechtenorganisaties en -activisten viel heel af en toe die ene naam, Cabo Bruno. Een schim uit het verleden, maar wiens naam na vele jaren nog steeds met huivering werd uitgesproken.

Cabo Bruno, zijn naam kwam ik vandaag in de media weer tegen. Hij is gisteren uiteindelijk zelf tegen de lamp gelopen en voor zijn woning in het stadje Pindamonhangaba (deelstaat São Paulo) met achttien tot twintig kogels gewelddadig om het leven gebracht.
Florisvaldo de Oliveira alias Cabo Bruno was begin jaren '80 van de vorige eeuw de meest gevreesde man in de Zona Sul van São Paulo. Hij stond aan het hoofd van de 'justiceiros', een doodseskader dat in opdracht van vooral handelaren uit de buurt in twee jaar tijd meer dan vijftig, vaak willekeurige bewoners uit de armere wijken van de stad (periferia) gewelddadig om het leven heeft gebracht. Volgens de militaire politie waren er toendertijd naast Cabo Bruno nog twee andere (ex-)agenten van de militaire politie bij betrokken en leek het er aanvankelijk op dat ook hogere politieautoriteiten de zaak met de mantel der liefde wilden bedekken.
Het mocht gelukkig niet baten. In 1983 werd Cabo Bruno, die in de media maar al te duidelijk had gemaakt criminelen te haten ("odiar marginais"), uiteindelijk door de militaire politie gearresteerd. Op televisie verklaarde hij zich publiekelijk schuldig en verteld daar met een glimlach op zijn lippen en zonder enig teken van berouw dat hij na de drieëndertigste dode de tel kwijt geraakt was.
In 1983 werd hij tot 118 jaar gevangenisstraf veroordeeld, vluchtte driemaal uit de gevangenis van Tremembé en zou uiteindelijk 27 jaar van zijn straf uitzitten. In augustus van dit jaar kwam de inmiddels zeer gelovig geworden Cabo Bruni (in de gevangenis had hij zich opgewerkt tot officieel evangelisch pastor) op vrij voeten. Daar heeft hij dus maar kort van kunnen profiteren. Hij is niet meer. Ik ken een aantal mensen die na al die jaren definitief opgelucht adem kunnen halen.