Onthutsende cijfers over de huidige veiligheidstoestand in de favela's van de stad Rio de Janeiro. Recent antropologisch onderzoek (1) heeft aangetoond dat 45% van de wijken wordt beheerst door criminele milities bestaande uit corrupte en uiterst gewelddadige bendes die voornamelijk bestaan uit politiemensen-buitendienst en ander "bijklussend" overheidspersoneel. Deze groeperingen verrijken zich met lucratieve activiteiten die voorheen door de verdreven drugsbendes werden ondernomen. Daarbij moet men denken aan illegale handel, de volledige controle van de distributie van bijvoorbeeld gas, internet en kabelvoorzieningen, afpersing van de middenstand en de verkoop van stemmen aan de hoogstbiedende politicus. Om die handel te kunnen bevorderen en bewaken gaan de 'milicianos' uiterst gewelddadig te werk.
De opmars van deze milities lijkt in de stad Rio de Janeiro vooralsnog niet te stuiten. Het fenomeen bestond al enige tijd maar heeft sinds het jaar 2006 een spectaculaire groei gekend, toen ruim honderd favela's door de milities werden overgenomen. Deze stijging ging gepaard met een agressief nieuw beleid van de politie om bepaalde wijken o.a. met de inzet van de beruchte caveirão, een gepantserde tank van waaruit door verschillende politiemensen vaak in het wilde weg kan worden geschoten, 'systematisch' van drugsbendes schoon te vegen. De milities waren er vervolgens als de kippen bij om in het kielzog van de caveirão (foto) in het zo ontstane machtsvacuüm te duiken en zich in de "bevrijdde" gemeenschappen te nestelen.
In juni 2008 werd er door het parlement van de deelstaat Rio de Janeiro een parlementair onderzoek naar de milities ingesteld onder leiding van de deelstaatafgevaardigde en mensenrechtenactivist Marcelo Freixo (PSOL). Daarbij richtte de commissie zich primair op de patronen waarmee de deelstaatoverheid zelf betrokken is bij deze criminele activiteiten, Met het eindrapport in de hand zou dan werk worden gemaakt van strafrechtelijke vervolging van de betrokken politici. Dat gebeurde dan ook in enkele gevallen met de arrestatie van een aantal gemeentelijke politici.
Het eindrapport, dat in 2009 verscheen, bevatte een hele reeks aanbevelingen voor de regering en justitie, maar met name het uitblijven van maatregelen om de manier van geld vergaren wettelijk strafbaar te stellen heeft ervoor gezorgd dat het aantal milities sindsdien alleen maar is toegenomen. Dat de milities een dergelijke overheidsbemoeienis begrijpelijkerwijs helemaal niet zien zitten blijkt uit de zware doodsbedreigingen aan het adres van hen die wel hun nek durven uitsteken, zoals politici als Marcelo Freixo of journalisten. In juli 2008 werd er een bomaanslag op een politiebureau in Rio gepleegd, terwijl Freixo tot op de dag van vandaag, van minuut tot minuut door een aantal bodyguards tegen een moordaanslag moet worden beschermd.
Uit hetzelfde onderzoek blijkt trouwens ook dat 37% van de favela's nog steeds door drugsbendes en slechts 18% door politie-eenheden van de UPP (Unidades de Policia Pacificadora) worden gecontroleerd. In absolute cijfers betekent dit dat van de 1.001 favela's die de stad op dit moment telt er 454 in handen zijn van de milities, 370 in die van de bendes en de politie in 174 wijken. Dat de drugshandel in de door de politie gecontroleerde wijken nog niet verdwenen is blijkt uit het gegeven dat van alle gepacificeerde favela's er slechts in zes gevallen geen handel meer zou bestaan. In slechts 23 van de 174 gepacificeerde favela's zouden de drugsbendes daadwerkelijk ontwapend zijn.
(1) Een onderzoek “Saúde urbana – Homicídios no entorno de favelas do Rio” van de antropologe Alba Zaluar, in amenwerking met een team van het Instituto de Estudos Sociais e Políticos (Iesp) en Christovam Barcellos, coördinator van het Laboratório de Informação em Saúde do Instituto de Comunicação e Informação Científica e Tecnológica (Icict)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten