Ambrósio Vilhava - Guarani-Kaiowá

De strijd om hun voorouderlijk gebied heeft wederom een vooraanstaand leider van de inheemse Guarani-Kaiowá het leven gekost. Afgelopen zondag werd de 52-jarige Ambrósio Vilhava in de deelstaat Mato Grosso do Sul gewelddadig om het leven gebracht, nadat hij reeds herhaaldelijk met de dood was bedreigd. Ambrósio zou op weg naar huis bij de ingang tot zijn dorp Guyraroká met een mes zijn aangevallen en werd later levenloos in zijn hut teruggevonden.











 Ambrosio Vilhalva in "Terra Vermelha"



 





Het dorp Guyraroká werd in 1990 door een dertigtal inheemse gezinnen van de Guarani-Kaiowá delen van een grootgrondbezit bezet in een poging hun voorouderlijk leefgebied terug te kunnen krijgen. Ze werden vervolgens verjaagd en leefden sindsdien vier jaar lang met gevaar voor eigen leven in schamele hutten langs een autosnelweg. Onderwijl toonden antropologische studies van FUNAI, de federale overheidsdienst voor de bescherming van de inheemse bevolking, aan dat het betreffende gebied inderdaad tot het voorouderlijk erfgoed behoort, waarna in het jaar 2009 het verlossende woord in de hoofdstad Brasília klonk. Het ministerie van justitie verklaarde het gebied rond Guyraroká officieel tot inheems gebied.
Het verblijf langs de snelweg is de groep Guarani-Kaiowá niet in de koude kleren gaan zitten en heeft geleid tot getraumatiseerde herinneringen aan een zinloos leven. Dit heeft op haar beurt weer geleid tot een golf van zelfmoorden en een excessief gebruik van alcohol binnen de gemeenschap. Ook Ambrósio zelf zou bekend hebben gestaan als een alcoholist. De eerste verdenkingen richting zijn dood gaan dan ook in deze richting. De dader zal in eerste instantie dan ook gezocht worden binnen de gemeenschap zelf, waarin ruzie door drankmisbruik geen ongewone zaak bleek te zijn.

Ambrósio kreeg mondiale bekendheid door zijn hoofdrol in de Italiaans-Braziliaanse speelfilm Terra Vermelha (Birdwatchers) uit 2008. Daarin wordt het lot verhaald van een langs een snelweg bivakkerende Guarani-Kaiowá-gemeenschap en hun strubbelingen met de lokale grootgrondbezitter. Door de tournee van deze tragische en indrukwekkende film langs de grote filmfestivals wist Ambrósio zich te profileren als een van de meest vooraanstaande leiders van zijn volk, maar deze strijd bleek psychisch zwaarbelastend te zijn geweest.

Trailer Terra Vermelha

De tragedie van Ambrósio's dood is volgens CIMI, de Braziliaanse ngo die zich inzet voor de rechten van de Braziliaanse inheemse bevolking, dat deze moord de beeldvorming rond de inheemse bevolking geen goed zal doen en ertoe kan leiden dat de stereotype 'indiaan', zoals die door de lokale agrarische elite graag wordt afgeschilderd bevestiging krijgt. In een tijd waarin er in politiek-Brazilië, onder druk van de grote en machtige agrarische lobby, geen enkele poging wordt geschuwd om de reeds bestaande wettelijke bescherming van de inheemse bevolking te flexibiliseren en die daarmee in feite de nek om te draaien, is dat verre van een positieve ontwikkeling.