Carlos Lacerda, een politieke parallel

Zijn naam valt in Brazilië veel de laatste weken: Carlos Lacerda. Met name in het kamp van de regeringspartij Partido dos Trabalhadors (PT) wordt er veel aan deze in de jaren vijftig actieve journalist gerefereerd en worden vergelijkingen getrokken met vooraanstaande politici uit het kamp van de oppositionele PSDB, zoals vandaag door de journalist Ricardo Kotscho die oud-president Fernando Henrique Cardoso in een adem met Lacerda (foto) vergeleek.

Wie was hij? Carlos Frederico Werneck de Lacerda (1914-1977) was een journalist en politicus uit Rio de Janeiro, die al snel de bijnaam "Demolidor de Presidentes" kreeg vanwege zijn politieke kruistocht tegen de presidenten Getúlio Vargas en Jânio Quadros, die hij beiden met een felle campagne in de pers onderuit wist te halen. De eerste pleegde zelfmoord en de tweede trad al na een jaar in ambt terug als president. Oud-president Juscelino Kubitschek zou zelfs ooit geopperd hebben dat ook hij door Lacerda politiek zou zijn onderuit gehaald als deze zendtijd op de Braziliaanse televisie zou hebben gekregen.
Lacerda was van 1960 tot 1964 een niet onverdienstelijke gouverneur van de deelstaat Guanabara, maar zou vooral als journalist zijn vlijmscherpe politieke pen tegen de zittende macht ontplooien. Daartoe gebruikte hij de door hemzelf in 1949 opgerichte dagblad Tribuna da Imprensa.

Een blik op de kop van de betreffende krant uit 1960 en de parallel met het hedendaagse politiek klimaat in Brazilië is snel gelegd. "Somos um povo honrado governado por ladrões" ("We zijn een eerzaam volk geregeerd door dieven"), luidde de kop, nadat de linkse president João "Jango" Goulart zich kandidaat als vice-president had gesteld naast presidentskandidaat Jânio Quadros, die notabene door de het Braziliaanse electoraat gekozen was vanwege zijn belofte de corruptie in de politiek voor eens en voor eeuwig weg te vegen! 

Lacerda, in de jaren '30 militant lid van de PCB, de Braziliaanse communistische partij, was trouwens alles behalve een anti-democraat. In 1939 nam hij om die reden afscheid van de communistische beweging omdat hij inzag dat de vestiging van de heilstaat tot een dictatuur zou leiden. Hij werd lid van de rechts-conservatieve UDN en zou juist vanwege zijn democratische stellingname ten tijde van de militaire dictatuur (1964-1985) tot politiek persona non grata worden bestempeld. In 1987 zou hij door de burgerregering van president José Sarney in ere hersteld worden.

Carlos Lacerda, de sloper van presidenten. De historische vergelijking met de hedendaagse oppositieleden gaat niet helemaal op, maar vergelijkingen zijn er zeker te trekken. Het trefwoord daarbij is 'framing', het creëren van een politiek beeld in de publieke opinie. De zittende presidente Dilma Rousseff en haar partij de PT worden geplaagd door corruptiepraktijken rond o.a. het machtige staatsenergiebedrijf Petrobras. De oppositie, een twee-eentje tussen de meer rechts-liberale PSDB c.s. en de mediamagnaten Marinho (Grupo Globo), Frias (Grupo Folha) en Mesquita (Grupo Estado), stellen alles in werking om een klimaat te creëren om of Dilma, eventueel via een impeachment-procedure, ten val te brengen of om de nog steeds immens populaire oud-president Luiz Inácio Lula da Silva in zo'n kwaad daglicht te stellen dat hij in 2018 een vergeefse gooi naar een derde termijn als president zal doen. 

Carlos kijkt vanaf zijn wolk toe en ziet dat politiek wat hem betreft op zo'n manier bedreven mag worden.