Alle ogen gericht op ... São Paulo

Morgen zijn in Brazilië gemeenteverkiezingen. De Brazilianen worden geacht hun stem uit te brengen voor het burgemeesterschap van hun gemeente (de prefeito) en voor de leden van de gemeenteraad (de vereadores). Traditiegetrouw zijn de ogen van in de politiek geïnteresseerde Brazilianen vooral gericht op de vijf grootste steden van het land: São Paulo, Rio de Janeiro, Belo Horizonte, Porto Alegre en Salvador.

Zoals het er een dag voor de gang naar de stembus uitziet draait het net als in de meeste van deze steden ook in São Paulo uit op een tweede ronde. Zittend burgemeester Fernando Haddad (Partido dos Trabalhadores/PT - foto) kan daar waarschijnlijk niet meer bij zijn. In de laatste peilingen van Datafolha staat hij met Celso Russomanno (PRB) zelfs op de gedeelde tweede plaats van de kiezersgunst, net voor oud-partijgenote Marta Suplicy. Deze PMDB-kandidate wordt door niemand echt in staat geacht om nogmaals burgemeester van de miljoenenstad te worden. (Marta was tussen 2000 en 2004 al eens burgermoeder voor de PT). Ze heeft nog een kleine trouwe aanhang in de stad, maar haar successen zijn inmiddels al lang geschiedenis. Tijdens de lopende campagne zette zij zich neer als "Mãe do Ceu". Het CEU was haar in 2000 gelanceerde idee van geïntegreerde scholen en was redelijk succesvol. Dat het in het Portugees tevens "Hemelse Moeder" betekent was dan misschien een poging om de gunst van het rooms-katholieke volksdeel binnen te slepen, maar die marianistische kaart tekent wat mij betreft tevens de zwakte van haar campagne voor een partij die in de politiek van de stad São Paulo niet echt een rol van betekenis heeft.

De grootstedelijke regio São Paulo is van oudsher het industriële centrum van Brazilië. Het waren tot voor kort de liberale ondernemerspartij PSDB en de socialistische PT die decennialang in de stad politiek de dienst uitmaakten. Maar de PT verkeert in het huidige Braziliaanse politieke klimaat in slecht weer. De socialisten werden door de rechts-conservatieve oppositie op uiterst slinkse wijze in de verdachtenhoek van 'corruptie, wanbestuur en kiezersbedrog' gedrukt, met de voor de rechtsstaat rampzalige parlementaire coup als recent hoogtepunt. De PT is daardoor eenvoudigweg niet zo vanzelfsprekend populair meer als in haar hoogtijdagen en nu ook de charismatische historische leider van de partij, oud-president Luiz Inácio Lula da Silva, in het anti-corruptieproces Lava Jato officieel in de verdachtenbank zit, hangt het er nog maar af of zijn protegé Fernando Haddad morgen zijn huidige burgemeesterschap voort kan zetten. Het was immers diezelfde Lula die vier jaar geleden Haddad letterlijk aan de hand nam om in zee te gaan met de rechts-conservatieve en electoraal zeer invloedrijke voorman Paulo Maluf (link), een alliantie die Haddad uiteindelijk zijn overwinning opleverde. Grote vraag nu is of Lula's populariteit nog steeds zo groot is om het verschil te kunnen maken.

Het zal in een tweede ronde, afgaande op de opiniepeilingen, uitdraaien op een tweestrijd tussen João Doria Júnior (PSDB, nu op 44% van de stemmen) en Haddad of Celso Russomanno, beiden op 18%, waarbij de eerste als de traditionele kandidaat van de rijke bovenlaag en de hogeropgeleiden geldt en Russomanno een man is die jonge kiezers en mensen uit de meest arme bevolkingsgroepen lijkt aan te spreken. Vier jaar geleden schreef ik al eens een blog over Russomanno (link), wiens populariteit enerzijds steunt op zijn bekendheid van de televisie (hij was consumentenombudsman, zeg maar de Frits Bom van de Braziliaanse televisie) en anderzijds zijn politieke banden met de machtige evangelische kerkgenootschappen in de stad. Naar het laat aanzien zal hij veel traditionele stemmen van de PT kunnen afsnoepen.

Rest de man die zich afficheert als de "niet-politicus" van het gezelschap, maar zichzelf steevast presenteert als een "beheerder" van de gemeentelijke schatkist, de ondernemer João Doria Júnior (foto) van de PSDB. Hem wordt de grootste kans toegedicht om uiteindelijk in São Paulo als overwinnaar uit de bus te komen. Doria is een ras-ondernemer, zoon van een federaal afgevaardigde die tijdens de dictatuur het land moest ontvluchten en allesbehalve iemand die in de politiek net om de hoek komt kijken. Hij is sinds 2001 aan de PSDB verbonden, maar in de jaren daarvoor vervulde hij voor de PMDB al verscheidene politieke functies in de gemeente- en de landelijke politiek. In ondernemerskringen in de stad is hij de man achter Grupo Doria, een concern dat o.a. een werkgeverscentrale onder haar hoede heeft waarin een zestal grote werkgeversorganisaties samenwerken en die een achterban van zo'n 1.700 nationale en multinationale bedrijven heeft. Deze groep zou tezamen goed zijn voor 52% van het Braziliaanse BNP. Tja, dan heb je in São Paulo electoraal zeer goede kaarten in handen.