Voor de buitenwereld leek de rust weergekeerd in het zuidwesten van de deelstaat Pará, in de volksmond het Wilde Westen van Brazilië genoemd. Het is een gebied waar reeds decennia grote fricties bestaan tussen enerzijds landarbeiders en (landloze) boeren en anderzijds het grootkapitaal, de grootgrondbezitters (fazendeiros) en grote ondernemingen. Spanningen die leiden tot dagelijkse bedreigingen aan het adres van boerenleiders en mensenrechtenactivisten ter plekke en waar zo nu en dan doden bij vallen. Het regionale justitieel apparaat is zwak en vaak corrupt, waardoor de opdrachtgevers tot de moorden in negen van de tien gevallen uiteindelijk straffeloos vrijuit gaan. Volgens de Comissão Pastoral da Terra, een kerkelijke organisatie die zich bezighoudt met de Braziliaanse landproblematiek, hebben sinds 1971 ruim achthonderd mensen in Pará in deze kwestie een gewelddadige dood gevonden.
Pará was de laatste dertig jaar derhalve veelvuldig voorpaginanieuws in Brazilië. Het geweld rond het stadje Xinguara had reeds in de jaren '80 en '90 geleid tot nationale consternatie na de moord op vakbondsleider João Canuto de Oliveira en later zijn drie zoons, gevolgd door de slachting van Eldorado dos Carajás in 1986. Deze moordpartij door de militaire politie, waarbij in opdracht van lokale grootgrondbezitters en deelstaatpolitici 19 landloze boeren de dood vonden en meer dan 60 zwaargewond raakten, heeft de conflicten in Pará ook internationaal op de kaart gezet. In mijn eerste jaren voor Amnesty International was dit het item waar ik lange tijd mee in touw ben geweest en waar vele Amnesty-groepen jarenlang tientallen brieven voor hebben geschreven.
De volgende moordpartij die internationaal de aandacht trok (de moord in opdracht van een machtige fazendeiro op de Amerikaanse non Dorothy Stange in Altamira) voltrok zich pas negen jaar later. Hierdoor zou de illusie kunnen ontstaan dat het in die tussentijd in de regio rustig is geweest. Maar de spanningen in Pará zijn al die tijd om te snijden gebleven. Met name rond het justitieel onderzoek naar de daders (vaak huurmoordenaars, pistoleiros) van de moordaanslagen en hun opdrachtgevers.
Deze week werd Pedro Alcântara de Souza het volgende slachtoffer in de reeks. Deze boerenleider werd in het stadje Redenção op klaarlichte dag met vijf kogels door het hoofd om het leven gebracht. De politie zoekt de verdachten in de bekende hoek van ontevreden grootgrondbezitters. Het zou me niets verbazen als ik morgen een nieuwe bliksemactie van ons Amnesty-hoofdkantoor in Londen binnenkrijg en oude tijden, termen en begrippen weer gaan herleven. De rust is in Pará en huize-Duys nog lange niet teruggekeerd.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten